Sanskrit Sloka text in Devanagari, Gujarati, Kannada, Telugu , and English

||om tat sat||

హరిః ఓమ్
ఓమ్ శ్రీరామాయ నమః
శ్రీమద్వాల్మీకి రామాయణే
సుందరకాండే
ప్రథమస్సర్గః

శ్లో|| తతో రావణ నీతాయాః సీతాయాః శత్రుకర్షణః |
ఇయేషపదమన్వేష్టుం చారణాచరితే పథే ||1||

స||తతః రావణ నీతాయాః సీతాయాః పదం అన్వేష్టుం (హనుమాన్) శత్రుకర్షణః చారణాచరితే పథి (చరితుం)ఇయేష ||

Then following the path of the celestial bards Hanuman the destroyer of enemies resolved to search for Sita carried away by Ravana.

శ్లో|| దుష్కర్షం నిష్ప్రతిద్వంద్వం చికీర్షన్ కర్మ వానరః |
సముదగ్ర శిరోగ్రీవో గవాంపతిరివాబభౌ|| 2 ||
అథ వైడూర్య వర్ణేషు శాద్వలేషు మహాబలః |
ధీరస్సలిలకల్పేషు విచచార యథాసుఖమ్ ||3||

స|| వానరః దుష్కరం కర్మ నిష్ప్రతిద్వంద్వం చికీర్షన్ సముదగ్ర శిరో గ్రీవః (సః వానరః) గవాంపతి ఇవ బభౌ|అథ హనుమాన్ ధీరః మహాబలః వైడూర్య వర్ణేషు సలిల కల్పేషు శాద్వలేషు యథా సుఖం విచచార ||

Intending to accomplish the very difficult action ( of crossing the ocean) which had no rival, he raised his head and neck. Then he appeared like the king of bulls. Then the mighty Hanuman strolled on the green grassy lands with a sheet of water happily.

శ్లో|| ద్విజాన్ విత్రాశయన్ ధీమాన్ ఉరసా పాదపాన్ హరన్ |
మృగాంశ్చ సుబహూన్ నిఘ్నన్ ప్రవృద్ధ వ కేశరీ ||4 ||
నీలలోహిత మాంజిష్ట పత్రవర్ణసితాసితైః |
స్వభావ విహితైశ్చితైః ధాతుభిః సమలంకృతమ్ ||5 ||

స|| ధీమాన్ (హనుమతః) ద్విజాన్ సుబహూన్ మృగాంశ్చ విత్రాశయన్ ప్రవృద్ధః పాదపాన్ ఉరసా హరన్ కేశరీ ఇవ (విచచార)||( సః గిరివర్యః ) స్వభావ విహితైః చిత్రైః నీల లోహిత మాంజిష్ట పత్రవర్ణైః సితాసితైః (చ) ధాతుభిః సమలంకృతం ||

The wise Hanuman scaring the birds and many other animals, uprooting and trampling the trees with his chest, went about like a lion. (The mountain) with its natural blue red green and yellow colors as well as white and black colors of minerals looked like it is decorated all over.

శ్లో|| కామరూపిభిరావిష్టమ్ అభీక్ష్ణం సపరిఛ్ఛదైః |
యక్షకిన్నర గంధర్వైః దేవకల్పైశ్చ పన్నగైః ||6||
స తస్య గిరివరస్య తలే నాగవరాయుతే |
తిష్ఠన్ కపివరః తత్ర హ్రదే నాగ ఇవ బభౌ || 7 ||

స|| (సః గిరివర్యః) కామరూపిభిః యక్ష కిన్నర గంధర్వైః పన్నగైః సపరిచ్ఛదైః అభీక్షణమ్ దైవకల్పైశ్చఆవిష్ఠం || స కపివరః నాగవరాయుతే తస్య గిరివరస్య హృదే తలే తిష్ఠన్ నాగః ఇవ అబభౌ||

(The mountain) was very much occupied by ,Yakshas, Kinnaras Gandharvas ,Pannagas and people who take any form they please, surrounded by their retinues. They were looking like gods. The best of Vanaras standing at the center of that mountain filled with lordly elephants looked like an elephant.

శ్లో|| స సూర్యాయ మహేంద్రాయ పవనాయ స్వయంభువే |
భూతేభ్యశ్చాఞ్జలిం కృత్వా చకార గమనే మతిమ్ ||8 ||

అఞ్జలిం ప్రాజ్ఞ్ముఖం కృత్వా పవనాయాత్మ యోనయే |
తతోఽభివవృధే గంతుం దక్షిణో దక్షిణాం దిశమ్ ||9||

స|| సః సూర్యాయ మహేంద్రాయ పవనాయ స్వయంభువే భూతేభ్యః అంజలిం కృత్వా గమనే మతిం చకార ||ప్రాజ్ఙ్ముఖః ఆత్మయోనయే పవనాయ అంజలిం కృత్వా తతః దక్షిణః హనుమాన్ దక్షిణదిశం గంతుం వవృధే హి||

Offering salutations to Sun, Indra, Vayu, the creator and all the elements , he decided in his mind to proceed (to Lanka). Facing east offering salutations to his father , the wind god, the capable Hanuman grew in size to go in southern direction.

శ్లో|| ప్లవఙ్గప్రవరైర్దృష్టః ప్లవనే కృత నిశ్చయః
వవృధే రామవృధ్యర్థం సముద్ర ఇవ పర్వసు || 10 ||
నిష్ప్రమాణశరీరస్సన్ లిలింఘయిషురర్ణవమ్ |
బాహుభ్యాం పీడయామాస చరాణాభ్యాం చ పర్వతమ్ || 11 ||

స|| (యదా) ప్లవఙ్గ ప్రవరైః దృష్టః - (తదా) ప్లవనే కృత నిశ్చయః హనుమాన్ రామవృధ్యర్థమ్ పర్వసు ( పర్వదినేషు) సముద్ర ఇవ వవృధే (యథా) || నిష్ప్రమాణ శరీరః సన్ అర్ణవమ్ (సాగరం) లిలింఘయిషు బాహుభ్యాం చరణాభ్యాం చ పర్వతమ్ పీడయామాస||

While being seen by the Vanara chiefs, then having resolved to take a leap for achieving the task of Rama, Hanuman grew like the sea during the full moon days. With an immeasurable size of body to cross the ocean Hanuman started to put pressure on the mountain with his feet and hands.

శ్లో|| స చచాలచలశ్చాపి ముహూర్తం కపి పీడితః |
తరూణాం పుష్పితాగ్రాణాం సర్వం పుష్పమశాతయన్ ||12 ||
తేన పాదపముక్తేన పుష్పౌఘేణ సుగన్ధినా |
పర్వతః సంవృతశ్శైలో బభౌ పుష్పమయో యథా ||13 ||

స|| అచలశ్చాపి కపి పీడితః ముహూర్తమ్ చచాల | (తదా) పుష్పితాగ్రాణాం తరూణాం సర్వం పుష్పం అసాతయన్||శైలః పాదపముక్తేన సుగన్ధినా పుష్పౌఘేణ సంవృతః పుష్పమయో పర్వతః యథా బభౌ||

The immovable one ( the mountain) also for a moment was shaken by the Vanara. Then the flowers on the top of trees full of trees fell down. The mountain covered with the fragrant flowers fallen from the trees, looked like a mountain of flowers.

శ్లో|| తేన చోత్తమ వీర్యేణ పీడ్యమానస్స పర్వతః |
సలిలం సంప్రసుస్రావ మదం మత్త ఇవ ద్విపః ||14 ||
పీడ్యమానస్తు బలినా మహేన్ద్రస్తేన పర్వతః |
రీతిః నిర్వవర్తయామాస కాఞ్చనాంజనరాజతీః || 15 || కాఞ్చనాఞ్జనరాజతీః

స|| తేన ఉత్తమవీర్యేణ పీడితః సః పర్వతః మత్తః ద్విపః మదం ఇవ సలిలం సుశ్రావ||మహేన్ద్ర పర్వతః తేన బలినా పీడ్యమానః కాఞ్చనాంజన రాజతీః రీతిః నిర్వర్తయామాస||

Then pressed by the highly valiant one, that mountain let go of waters like the elephant in rut. The Mahendra mountain , pressurized by his might , let go of streams of gold and silver.

శ్లో|| ముమోచ చ శిలాశ్శైలో విశాలాసమనశ్శిలాః |
మధ్యమేనార్చిషా జుష్ఠో ధూమరాజీః ఇవానలః|| 16||
గిరిణాపీడ్యమానేన పీడ్యమానాని సర్వతః |
గుహావిష్ఠాని భూతాని వినేదుర్వికృతైః స్వరైః ||17||

స|| శైలః విశాలాః శిలాః సమనః శిలాః ముమోచ (యథా) మధ్యమేన అర్చిషా ధూమరాజీరివ అనలః జుష్టాః||గిరిణా సర్వతః పీడ్యమానాని గుహావిష్టాని భూతాని పీడ్యమానేన వికృతైః స్వరైః వినేదుః ||

The mountain let go of big boulders with Sulphur pigments just like fire emits columns of smoke possessed with fire. Being shaken by the mountain all the beings living in the caves shrieked with horrible sounds.

శ్లో|| స మహాసత్వ సన్నాదః శైలపీడానిమిత్తజః |
పృథివీం పూరయామాస దిశశ్చోపవనాని చ ||18||
శిరోభిః పృథిభిః సర్పా వ్యక్త స్వస్తికలక్షణైః |
వమన్తః పావకం ఘోరం దదంశుః దశనైశ్శిలాః ||19||

స||శైలపీడా నిమిత్తజః సః మహాసత్త్వ సన్నాదః పృథివీన్ దిశశ్చ ఉపవనాని చ పూరయామాస||సర్పాః వ్యక్త స్వస్తిక లక్షణైః పృథుభిః శిరోభిః ఘోరం పావకం వమన్తః దశనైః శిలాః దదంశుః ||

Caused by the crushing power of the mountain, the loud noises made by all the creatures filled all the all the groves on earth in all directions. The snakes with the signs of swastika on their foreheads bit the rocks with their fangs producing great fire.

శ్లో|| తాస్తదా సవిషైః దష్టాః కుపితైః తైః మహాశిలాః |
జజ్వలుః పావకోద్దీప్తా బిభిదుశ్చ సహస్రథా ||20||
యాని చౌషధజాలాని తస్మిన్ జాతాని పర్వతే |
విషఘ్నాన్యపి నాగానాం న శేకుః శమితం విషం||21||

స|| తదా కుపితైః సవిషైః ( సర్పైః) దష్టా మహాశిలాః పావకోదదీప్తాః జజ్వలుః సహస్రధా బిబిధుః చ||తస్మిన్ పర్వతే జాతాని ఔషధజలాని నాగానాం శమితం విషం విషఘ్నాన్యపి న శేకుః ||

Then the mountain bitten by the angry and venomous snakes and burnt by the fire broke into thousands of pieces. The medicinal plants capable of counteracting the poisons, grown on the mountain were not enough to neutralize the poison ( spewed by the snakes).

శ్లో|| భిద్యతేఽయం గిరిర్భూ తైరితి మత్వా తపస్వినః |
త్రస్తా విధ్యాధరః తస్మాత్ ఉత్పేతుః స్త్రీగణైసహ||22||
పానభూమిగతం హిత్వా హైమమాసవభాజనమ్|
పాత్రాణి చ మహార్హాణి కరకాంశ్చ హిరణ్మయాన్ ||23||

స|| అయం గిరిః భూతైః భిద్యతే ఇతి మత్వా త్రస్తా తపస్వినః (తథైవ) స్త్రీగణైః సహ విధ్యాధరః తస్మాత్ ఉత్పేతుః||మహార్హాణి పాత్రాణి హైమ మాసవ భాజనం హిరన్మయాన్ కరకాంశ్చ హిత్వా ||

Thinking that this mountain is breaking up , the scared ascetics as well as the Vidyadharas along with their women folk flew up in fear. The valuable vessels , golden drinking cups with golden goblets were left behind .

శ్లో|| లేహ్యానుచ్చావచాన్ భక్ష్యాన్ మాంసాని వివిధాని చ|
ఆర్షభాణీ చ చర్మాణి ఖడ్గాంశ్చ కనకత్సరూన్ ||24||
కృతకంఠగుణాః క్షీబా రక్తమాల్యానులేపనః| కృతకణ్ఠగుణాః
రక్తాక్షాః పుష్కరాక్షాశ్చ గగనం ప్రతిపేదిరే ||25||

స|| (విధ్యాధరాః) లేహ్యాన్ ఉచ్చావచాన్ భక్ష్యాన్ వివిధాని మాంసాని చ అర్షభాణి చర్మాణి కనకత్సరూన్ ఖడ్గాం చ హిత్వా (ఉత్పేతుః)|| విధ్యాధరాః క్షీబాః కృతకంఠగణాః రక్తాక్షాః పుష్కరాక్షః చ రక్తమాల్యాను లేపనః గగనం ప్రతిపేదిరే||

Food that was licked , various type of small and big eatables, meat , hides of bulls , swords covered with golden sheaths were all left behind. The Vidyadharas, intoxicated , wearing chains, with red lotus like eyes, wearing garlands and red unguents flew into the sky.

శ్లో|| హారనూపూర కేయూర పారిహార్యధరాః స్త్రియః |
విస్మితాః సస్మితాస్తస్థురాకాశే రమణైః సహ ||26||
దర్శయన్తో మహావిద్యాం విద్యాధరమహర్షయః |
సహితాస్తస్థురాకాశే వీక్షాంచక్రుశ్చ పర్వతమ్ ||27||

స|| విస్మితాః సస్మితాః హారనూపూర కేయూర పారిహార్య ధరాః స్త్రియః రమణైః సహ ఆకాశే తస్థుః|| విధ్యాధర మహర్షయః సహితాః మహావిద్యాం దర్శయన్తః ఆకాశే తస్థుః వీక్షాంచక్రుశ్చ పర్వతమ్||

Wonder struck women wearing necklaces , anklets and armlets stayed in the sky with their lovers smiling gently. The great seers among Vidyadharas, proficient in all studies, were also watching the mountain, staying up in the sky.

శ్లో|| శుశ్రువుశ్చ తదాశబ్దం ఋషీణాం భావితాత్మనాం|
చారణానాంశ్చ సిద్ధానాం స్థితానాం విమలేఽమ్బరే||28||
ఏషపర్వత సఙ్కాశో హనుమాన్ మారుతాత్మజః|
తితీర్షతి మహావేగః సముద్రం మకరాలయమ్ ||29||
రామార్థం వానరార్థం చ చికీర్షన్ కర్మ దుష్కరమ్|
సముద్రస్య పరం పారం దుష్ప్రాపం ప్రాప్తుమిచ్ఛతి ||30||

స|| తదా ఋషీణాం భావితాత్మనాం చారణానాం సిద్ధానాం చ విమలే అమ్బరే స్థితానాం శబ్దం శుశ్రువుః||ఏషః పర్వత సఙ్కాశః మారుతాత్మజః మహావేగః హనుమాన్ మకరాలయం సముద్రం తితీర్షతి|| రామార్థం వానరార్థం చ దుష్కరం కర్మ చికీర్షన్ సముద్రస్య దుష్ప్రాపం పరం పారం ప్రాప్తుం ఇచ్ఛతి||

Then the sounds of seers who are seekers of truth, Siddhas, Charanas who stay in the skies were heard. ( They said ) 'This son of wind god, swift Hanuman of the size of a mountain is desiring to cross the ocean which is the abode of crocodiles. For the sake of Rama and for the sake of Vanaras, to achieve a difficult task he wants to reach the other shore of the ocean which is difficult to reach '.

శ్లో|| ఇతి విద్యాధరాః శ్రుత్వా వచస్తేషాం తపస్వినామ్|
తమప్రమేయం దదృశుః పర్వతే వానరర్షభమ్||31||
దుధువేచ స రోమాణి చకంపే చాచ లోపమః|
ననాద సు మహానాదంసు మహానివ తోయదః||32||
ఆనుపూర్వేణ వృత్తస్య లాఙ్గూలం లోమభిశ్చితమ్|
ఉత్పతిష్యన్ విచిక్షేప పక్షిరాజ ఇవోరగమ్ ||33||

స||తేషాం విధ్యాధరః తపస్వినాం వచః శ్రుత్వా పర్వతే అప్రమేయం తం వానరరర్షభం దద్రుశుః|| సుమహాన్ సః అచలోపమః రోమాణి దుధువే (తతః) తోయదః ఇవ సుమహానాదం ననాద || పక్షిరాజః ఉరగం ఇవ లోమభిః వృతం చితం లాఙ్గూలం ఆనుపూర్యేణ ఉత్పతిష్యన్ విచిక్షేప||

The Vidyadharas having heard the words of the ascetics, saw Hanuman the bull among Vanaras whose strength is unmeasurable. The great one as huge as a mountain shook his hair on his body and produced a great sound thundering like a cloud. Like the king of birds shaking a serpent, he shook his tail covered with hair in order to take off.

శ్లో|| తస్య లాఙ్గూలమావిద్ధ మాత్త వేగస్య పృష్ఠతః|
దదృశే గరుడే నేవ హ్రియమాణో మహోరగః ||34||
బాహూసంస్తమ్భయామాస మహా పరిఘ సన్నిభౌ |
ససాద చ కపిః కట్యాం చరణౌ సంచుకోచ చ||35|| सञ्चुकोच

స|| ఆత్తవేగస్య తస్య పృష్ఠతః గరుడేన హ్రియమాణః మహోరగః ఇవ లాఙ్గూలం అవిద్ధం|| కపిః మహాపరిఘసన్నిభౌ బాహుః సంస్తమ్భయామాస కట్యాం ససాద చరణౌ సంచుకోచ చ ||

The tail curled at his back looked like the great serpent being carried off by Garuda. The Vanara pressing down his arms looking like iron clubs firmly on the mountain, crouched his waist and contracted his feet.

శ్లో|| సంహృత్య చ భుజౌ శ్రీమాన్ తథైవ చ శిరోధరామ్|
తేజః సత్త్వం తథా వీర్య మావివేశ స వీర్యవాన్ ||36||
మార్గమాలోకయన్ దూరా దూర్ధ్వం ప్రణిహితేక్షణః|
రురోద హృదయే ప్రాణాన్ ఆకాశమవలోకయన్ ||37||

స|| వీర్యవాన్ శ్రీమాన్ హనుమాన్ భుజౌ తథైవ శిరోధరామ్ సంహృత్య సత్త్వం తథా తేజః ఆవివేశ|| ఊర్ధ్వం ప్రణిహితేక్షణః దూరాత్ ఆకాశం మార్గం అవలోకయన్ ప్రాణాన్ హృదయే రురోద||

The glorious Hanuman contracted his shoulders and the head similarly, and summoned up energy as well as vigor. Setting up his eyes to look up in the direction in which he has to leap , he restrained his breath in his chest.

శ్లో|| పద్భ్యాం దృఢమవస్థానం కృత్వా స కపికుంజరః|
నికుఞ్చ్య కర్ణౌ హనుమాన్ ఉత్పతిష్యన్ మహాబలః|
వానరాన్ వానరశ్రేష్ఠ ఇదం వచన మబ్రవీత్ |||38||

స|| కపికుంజరః మహాబలః పద్భ్యాం దృఢం అవస్థానమ్ కర్ణౌ నికుంచ్య ఉత్పతిష్యన్ (కిం కరోతి?) వానరాన్ వానరశ్రేష్ఠం ఇదం వచనం అబ్రవీత్ ||

The elephant among the Vanaras, keeping his feet firmly in that position, contracting his ears, ready to fly said the following to the Vanaras.

శ్లో|| యథా రాఘవ నిర్ముక్తః శ్శరశ్శ్వసన విక్రమః |
గచ్ఛేత్తద్వద్గమిష్యామి లఙ్కాం రావణపాలితామ్||39||
న హి ద్రక్ష్యామి యది తాం లఙ్కాయాం జనకాత్మజామ్||
అనేనైవ హి వేగేన గమిష్యామి సురాలయమ్ ||40||

స|| యథా రాఘవ నిర్ముక్తః శరః గచ్ఛేత్ తద్వత్ శ్వసన విక్రమః రావణపాలితామ్ లఙ్కాం గమిష్యామి||(యది) లఙ్కాయాం తాం జనకాత్మజం న ద్రక్ష్యామి అనేన వేగేనైవ హి సురాలయం గమిష్యామి ||

With the speed of wind, like the arrow released by Rama (I) will go the Lanka ruled by Ravana. If I do not see Janaka's daughter in Lanka, then with the same speed I will go to the abode of gods,

శ్లో|| యది వా త్రిదివే సీతాం న ద్రక్ష్యా మ్యకృత శ్రమః|
బద్ద్వా రాక్షస రాజానం ఆనయిష్యామి సరావణమ్||41||
సర్వథా కృతకార్యోఽహం ఏష్యామి సహ సీతయా |
ఆనయిష్యామి వా లఙ్కాం సముత్పాట్య స రావణమ్||42||

స|| యది త్రిదివే సీతాం నద్రక్ష్యామి (తదా) అకృత శ్రమః రాక్షస రాజానం స రాక్షసం బద్ధ్వా ఆనయిష్యామి|| సర్వథా కృత కార్యః సహ సీతయా అహం ఏష్యామి | వా లఙ్కాం స రావణమ్ సముత్పాట్య ఆనయిష్యామి ||

If I do not find Sita in heaven in spite of all my efforts, then I will bind that king of Rakshasas and bring him here. By all means completing my task I will come back here along with Sita. Otherwise I will uproot Lanka along with Ravana and bring him here l

శ్లో|| ఏవముక్త్వాతు హనుమాన్ వానరాన్ వానరోత్తమః |
ఉత్పపాథ వేగేన వేగవాన్ అవిచారయన్ ||43||
సుపర్ణమివ చ ఆత్మానం మేనే స కపికుంజరః ||44||

స|| ఏవం ఉక్త్వా వానరాన్ వానరోత్తమః హనుమాన్ వేగవాన్ వేగేన అవిచారయన్ ఉత్పపాథ|| సః కపికుంజరః ఆత్మానం సుపర్ణమివ మేనే||

Having said this to Vanaras the best among Vanaras, the swift Hanuman leaped without any effort. The elephant among Vanaras thought himself like the bird Suparna.

శ్లో|| సముత్పతతి తస్మింస్తు వేగాత్తే నగ రోహిణః|
సంహృత్య విటపాన్ సర్వాన్ సముత్పేతుః సమంతతః||45||
స మత్తకోయష్టిమకాన్ పాదపాన్ పుష్పశాలినః |
ఉద్వహన్నూరువేగేన జగామ విమలేఽమ్బరే ||46||

స|| (యదా) తస్మిన్ వేగాత్ సముత్పతతి (తదా) సర్వాన్ నగరోహిణః విటపాన్ సంహృత్య సమంతతః సముత్పేతుః|| పుష్పశాలినః పాదపాన్ ఊరు వేగేన మత్తకోయష్టిమకాన్ ఉద్వహన్ సః విమలే అంబరే జగామ||

As he took off with speed, all the trees with branches flew along with him. The speed of his thighs uprooted the trees full of flowers along with the intoxicated birds on the tree as he coursed along the cloudless sky.

శ్లో|| ఊరు వేగోద్ధతా వృక్షా ముహూర్తం కపి మన్వయుః|
ప్రస్థితం దీర్ఘమధ్వానం స్వబన్ధుమివ బాన్ధవాః||47||
త మూరు వేగోన్మథితా స్సాలాశ్చాన్యే నగోత్తమాః|
అనుజగ్ముర్హనూమన్తం సైన్యా ఇవ మహీపతిమ్||48||

స|| ఊరువేగోథ్థితాః వృక్షాః స్వబన్ధుం దీర్ఘమధ్వానం ప్రస్థితం బాన్ధవాః ఇవ ముహూర్తమ్ అన్వయుః||ఊరువేగోన్మథితాః సాలాః అన్యే నగోత్తమాః మహీపతిం సైన్యా ఇవ తం హనూమన్తం అనుజగ్ముః||

Pulled along by the speed of his thighs, the trees followed for a distance like the relatives follow the kin on a long journey. Uprooted by the force of his thighs, Sala trees and other great trees followed him like the army following the king.

శ్లో|| సుపుషితాగ్రైర్భహుభిః పాదపైరన్వితః కపిః |
హనుమాన్ పర్వతాకారో భభూవాద్భుత దర్శనః||49||
సారవన్తోఽధయే వృక్షాన్యమజ్జన్ లవణాంభసి|
భయాదివ మహేన్ద్రస్య పర్వతా వరుణాలయే ||50||

స||బహుభిః సుపుష్పితాగ్రైః పాదపైః అన్వితః కపిః హనుమాన్ పర్వతాకారః అద్భుత దర్శనః బభూవ||అథ సారవన్తః యే వృక్షాః వరుణాలయే పర్వతాః మహేన్ద్రస్య భయాత్ ఇవ లవణాంభసి న్యమజ్జన్||

With many trees having blossoms at the top following him, the Vanara, mountain like Hanuman appeared in a fantastic form. Then the huge trees fell into the ocean like the mountains which fell into the sea out of fear of Indra.

శ్లో|| స నానా కుసుమైః కీర్ణః కపిః సాఙ్కుర కోరకైః|
శుశుభే మేఘ సఙ్కాశః ఖద్యోతైరివ పర్వతః ||51||
విముక్తాః తస్య వేగేన ముక్త్వా పుష్పాణి తే ద్రుమాః |
అవశీర్యన్త సలిలే నివృత్తాః సుహృదో యథా ||52||

స|| నానా కుసుమైః సాఙ్కుర కోరకైః కీర్ణః సః మేఘ సఙ్కాశః కపిః ఖద్యోతైః పర్వతః ఇవ శుశుభే|| తస్య వేగేన విముక్తాః తే ద్రుమాః పుష్పాణి చ ముక్త్వా సలిలే అవశీర్యన్త యథా నివృత్తాః సుహృదా (ఇవ)||

Covered with many different kinds of flowers , buds and sprouts spread over like a cloud, Hanuman shone brightly like a mountain covered with fireflies. Free of his speed the trees shedding the flowers fell off into the sea like the friends who return after following for some distance.

శ్లో|| లఘుత్వే నోపపన్నం తద్విచిత్రం సాగరేఽపతత్ |
ద్రుమాణాం వివిథమ్ పుష్పం కపివాయు సమీరితమ్||53||
తారాశత మివాకాశం ప్రభభౌ స మహార్ణవః|

స|| కపివాయుసమీరితం ద్రుమాణాం వివిధం విచిత్రం పుష్పం లఘుత్వే తత్ సాగరే అపతత్ || లఘుత్వేన ఉపపన్నం (పుష్పేణ) తత్ మహర్ణవః తారాచితం ఆకాశమివ ప్రభబౌ||

Driven by the wind caused by the speed of the Vanara, the trees with variety of flowers being light fell on the ocean. The trees and flowers being light rose up in the sea and the sea shone like the sky with stars.

శ్లో|| పుష్పౌఘే నానుబద్ధేన నానావర్ణేన వానరః |
బభౌ మేఘ ఇవాకాశే విద్యుద్గణ విభూషితః|||54||
తస్య వేగ సమధూతైః పుష్పైః తోయమదృశ్యత ||55||
తారాభి రభిరామాభి రుదితాభి రివామ్బరమ్|

స|| నానావర్ణేన (పుష్పేణ) పుష్పౌఘేణ అనుబద్ధేన సః వానరః ఆకాశే విద్యుత్‍గణ విభూషితః మేఘ ఇవ బభౌ||తస్య వేగ సమాధూతైః పుష్పైః తోయః అదృశ్యత (యథా..) ఉదితాభిః అభిరామాభిః తారాభిః అమ్బరం ఇవ||

Stuck with flowers of different colors , the Vanara looked like the clouds glowing with lightnings. The sea water, with the flowers dropped by his speed, looked like the firmament with rising stars.

శ్లో|| తస్యామ్బర గతౌ బాహూ దదృశాతే ప్రసారితౌ ||56||
పర్వతాగ్రాత్ విష్క్రాన్తౌ పఞ్చాస్యావివ పన్నగౌ|
పిబన్నివ బభౌ చాపి సోర్మిమాలం మహార్ణవమ్||57||
పిపాసు రివ చాకాశం దదృశే స మహాకపిః |

స|| సోర్మిమాలం మహార్ణవం ఆకాశం చ పిపాశుః పిబన్నివ సః మహాకపిః దదృశే|| తస్య ప్రశారితౌ అంబర గతౌ బాహుః పర్వతాగ్రాత్ వినిష్క్రాన్తౌ పఞ్చాస్యః పన్నగః ఇవ దద్రుశాతే ||

The arms stretched out in the sky emerging from the mountain looked like five headed serpents. The great Vanara looked like a thirsty one drinking the sea with rising waves , also the sky.

శ్లో|| తస్య విద్యుత్ప్రభాకారే వాయు మార్గాను సారిణః ||58||
నయనే విప్రకాశేతే పర్వతస్థావివానలౌ|
పిఙ్గే పిఙ్గాక్షముఖ్యస్య బృహతీ పరిమణ్డలే ||59||
చక్షుషీ సంప్రకాశేతే చన్ద్రసూర్యావివోదితౌ |

స|| వాయుమార్గానుసారిణః తస్య విద్యుత్ప్రభాకారే నయనే పర్వతస్థౌ అనలౌ ఇవ విప్రకాశేతే|| పిఙ్గాక్షముఖ్యస్య పిఙ్గే బృహతీ పరిమండలే చక్షుషీ ఉదితౌ చంద్ర సూర్యావివ సంప్రకాశేతే||

Following the path of the winds, his eyes resembling glow of lightning, looked like two fires burning on the mountain. The large reddish brown eyes of the Vanara chief shone like the rising Sun and Moon.

శ్లో|| ముఖం నాసికయా తస్య తామ్రయా తామ్ర మాబభౌ ||60||
సన్ధ్యయా సమభిస్పృష్టం యథా తత్సూర్యమండలమ్ |
లాఙ్గూలం చ సమావిద్ధమ్ ప్లవమానస్య శోభతే ||61||
అంబరే వాయుపుత్రస్య శక్రధ్వజ ఇవోచ్ఛ్రితమ్|

స|| తస్య తామ్రం ముఖం తామ్రయా నాశికయా సన్ధ్యయా సమభిస్పృష్టం తత్ సూర్యమండలం యథా ఆబభౌ ||అంబరే వాయుపుత్రస్య ప్లవమానస్యలాఙ్గూలం ఉచ్ఛ్రితం శక్రధ్వజ ఇవశోభతే||

His copper colored face with red nose with the twilight coming close looked like the Sun's orb. The lifted up tail of the son of wind god shone like the flag staff of Indra.

శ్లో|| లాఙ్గూల చక్రేణ మహాన్ శుక్లదంష్ట్రోఽనిలాత్మజః||62||
వ్యరోచత మహాప్రాజ్ఞః పరివేషీవ భాస్కరః|
స్ఫిగ్దేశే నాభితామ్రేణ రరాజ స మహాకపిః||63||
మహతా దారితేనేవ గిరిః గైరిక ధాతునా |

స|| శుక్లదంష్ట్రః మహాప్రాజ్ఞః మహాన్ అనిలాత్మజః లాంగూల చక్రేణా పరివేషీవ భాస్కరః ఇవ వ్యరోచత|| సః మహాకపి అభితామ్రేణ స్ఫిగ్దేశేన దారితేన ఇవమహతా గైరిక ధాతునా గిరిః ఇవ రరాజ||

With white teeth, the very wise son of Vayu, with curled up tail looked like the Sun covered with halo. The great Vanara with copper red buttocks shone like a mountain filled with deposits of red minerals.

శ్లో|| తస్య వానరసింహస్య ప్లవమానస్య సాగరమ్||64||
కక్షాంతరగతో వాయుర్జీమూత ఇవ గర్జతి|
ఖే యథా నిపతన్త్యుల్కా హ్యుత్తరాన్తాత్ వినిస్సృతాః||65||
దృశ్యతే సానుబన్ధా చ తథా స కపికుఞ్జరః |

స|| సాగరమ్ ప్లవమానస్య వానరసింహస్య కక్షాంతరగతః వాయుః జీమూతః ఇవ గర్జతి||ఉత్తరాన్తాత్ వినిఃస్రుతా సానుబన్ధాచ ఉల్కా ఖే యథా దృశ్యతే తథా నిపతతి||

The air passing through the arm pits of the lion among Vanaras crossing the ocean sounded like a thundering cloud. The elephant like Vanara appeared like a meteor released from the northern part following a path in the sky falling down ( in the southern hemisphere).

శ్లో|| పతత్పతఙ్గ సఙ్కాశో వ్యాయత శ్శుశుభే కపిః||66||
ప్రవృద్ధ ఇవ మాతఙ్గః కక్ష్యయా బధ్యమానయా|
ఉపరిస్టాత్ శరీరేణ ఛాయయా చావ గాఢయా ||67||
సాగరే మారుతావిష్టౌ నౌ రివాఽఽసీత్తదా కపిః |

స||పతత్పతంగ సంకాశః వ్యాయతః కపిః బధ్యమానయా కక్ష్యయా ప్రవృద్ధః మాతంగః ఇవ శుశుభే||తదా కపిః ఉపరిష్టాత్ శరీరేణ సాగరే అవగాఢయా ఛాయయా చ మారుతావిష్ట నౌరి ఇవ ఆసీత్||

Looking like the moving sun coursing through the sky, the broad Vanara with tail bound around his girth looked like an elephant bound round the waist. With Vanara on the top, his shadow on the ocean looked like a ship swept by the wind.

శ్లో|| యం యం దేశం సముద్రస్య జగామ స మహాకపిః ||68||
స స తస్యోరువేగేన సోన్మాద ఇవ లక్ష్యతే|
సాగర స్యోర్మిజాలానా మురసా శైలవర్ష్మణామ్||69||
అభిఘ్నంస్తు మహావేగః పుప్లువే స మహాకపిః|

స|| సః మహాకపిః సముద్రస్య యం యం దేశం జగామ సః సః తస్య ఊరువేగేన సోన్మాదః ఇవ లక్ష్యతే||(యదా) సః మహావేగః కపిః పుప్లువే (తదా) సాగరస్య ఊర్మిజాలనాం శైలవర్షణామ్ ఉరసా అభిఘ్నన్||

Whichever place over which he flew those places ( in the ocean) appeared as riotous with eddies being formed because of the speed of his thighs. As the Vanara flew with high speed then the oceanic waves seemed to rise up to mountainous proportions as though touching his chest.

శ్లో|| కపివాతశ్చ బలవాన్ మేఘవాతశ్చ నిస్సృతః||70||
సాగరం భీమ నిర్ఘోషం కమ్పయామాసతు ర్భృశమ్|
వికర్షన్నూర్మి జాలాని బృహన్తి లవణామ్భసి||71||
పుప్లువే కపిశార్దూలో వికరన్నివ రోదసీ|

స||బలవాన్ కపివాతస్య నిః సృతః మేఘవాతః చ భీమ నిర్ఘోషం (చ) సాగరం భృశం కమ్పయామాసతుః ||(యదా) కపిశార్దూలః పుప్లువే (తదా) లవణామ్భసి ఊర్మిజాలాని వికర్షన్ వికరన్నివ రోదసీ||

The forceful wind generated by the mighty Vanara, which was rushing towards the wind generated by the clouds which were agitating the ocean violently, generated dreadful sounds. As the tiger among the Vanaras flew forward, it looked like he is occupying the intermediary space between the sky and the earth.

శ్లో|| మేరుమన్దర సఙ్కాశా నుద్ధతాన్ స మహార్ణవే||72||
అతిక్రామన్ మహావేగః తరఙ్గాన్ గణయన్నివ |
తస్యవేగ సముద్ధూతం జలం సజలం యథా ||73||
అమ్బరస్థం విబభ్రాజ శారదాభ్ర మివాతతమ్ |

స||మహావేగః మహార్ణవే ఉద్ధతాన్ మేరుమందర సఙ్కాశాన్ తరఙ్గాన్ గణయన్ ఇవ సః అత్యక్రామత్ || తదా తస్య వేగ సముద్ధతమ్ సజలదమ్ జలం అమ్బరస్థమ్ ఆతతమ్ శారదాభ్రమివ విబభ్రాజ ||

The Hanuman who is travelling at high speed seemed to be counting the mighty waves like Meru and Mandara as he crossed. The waters pushed up by his speed, along with the clouds in the sky shone like out stretched autumnal clouds.

శ్లో|| తిమినక్ర ఝుషాః కూర్మా దృశ్యంతే వివృతాస్తదా ||74||
వస్త్రాపకర్షణే నేవ శరీరాణి శరీరిణామ్ |
ప్లవమానం సమీక్ష్యాథ భుజఙ్గాస్సాగరాలయాః ||75||
వ్యోమ్నితం కపిశార్దూలం సుపర్ణ ఇతి మేనిరే |

స|| తదా తిమినక్రఝుషాః కూర్మాః వస్త్రాపకర్షణేన శరీరిణాం శరీరాణీవ వివృతాః దృశ్యన్తే|| అథ వ్యోమ్ని ప్లవమానం తం సమీక్ష్య సాగరాలయాః భుజంగాః (తం) కపిశార్దూలం సుపర్ణః ఇతి మేనిరే ||

Then the whales crocodiles and tortoises appeared bare like bodies without clothes . Seeing Hanuman the tiger among Vanaras, coursing through the sky the serpents in the ocean thought him to be Garuda.

శ్లో|| దశయోజన విస్తీర్ణా త్రింశత్ యోజనమాయతా||76||
ఛాయా వానరసింహస్య జలే చారుతరా‍ఽభవత్|
శ్వేతాభ్ర ఘనరాజీవ వాయుపుత్త్రానుగామినీ||77||
తస్య సా శుశుభే ఛాయా వితతా లవణాంభసి|

స|| దశయోజన విస్తీర్ణా త్రింశత్ యోజనమ్ ఆయతా వానరసింహస్య ఛాయా జలే చారుతరా అభవత్||వాయుపుత్రానుగామినీ లవణాంభసి వితతా తస్య సా ఛాయా శ్వేతాభ్రఘనరాజీవ శుశుభే ||

The ten Yojana wide thirty Yojana long Vanaras shadow appeared more pleasing. The broad shadow of the son of wind god , following him shone like a dark row of clouds sailing in the sky.

శ్లో|| శుశుభే స మహాతేజా మహాకాయో మహాకపిః||78||
వాయుమార్గే నిరాలమ్బే పక్షవానివ పర్వతః|
యేనాఽసౌ యాతి బలవాన్ వేగేన స కపికుఞ్జరః ||79||
తేన మార్గేణ సహసా ద్రోణీకృత ఇవార్ణవః|

స||మహాతేజః మహాకాయః సః మహాకపిః నిరాలంబే వాయుమార్గే పక్షవాన్ పర్వత ఇవ శుశుభే|| బలవాన్ అసౌ కపికుఞ్జరః వేగేన యేన మార్గేణ యాతి తేన సహసా అర్ణవః ద్రోణీకృత ఇవ ( అదృశ్యత్)

Glorious Vanara with great body coursing through the skies without any support looked like a mountain with wings. As this powerful Vanara who is like elephant among Vanaras, was proceeding swiftly along, the ocean below looked instantly like a valley between two mountains ( by the force of the winds generated by his flight).

శ్లో|| అపాతే పక్షిసంఘానాం పక్షిరాజ ఇవ వ్రజన్ ||80||
హనుమాన్ మేఘజాలాని ప్రకర్షన్ మారుతో యథా|
పాణ్డురారుణ వర్ణాని నీలమాంజిష్ఠకాని చ||81|| माञ्जिष्टकानि च
కపినాఽఽకృష్యమాణాని మహాభ్రాణి చకాశిరే |

స|| హనుమాన్ మారుతో యథా మేఘజాలాని ప్రకర్షన్ పక్షి సంఘానామ్ ఆపాతే వ్రజన్ పక్షిరాజ ఇవ|| (??) కపినా అకృష్యమాణాని పాణ్డురారుణ వర్ణాని నీలమాంజిష్ఠకాని మహాభ్రాణి చకాశిరే||

Hanuman like the wind pulling along clouds with him looked like the king of birds attracting flocks of birds while landing. The Vanara while drawing large clouds of white or red blue or yellow looked charming.

శ్లో|| ప్రవిశన్నభ్రజాలాని నిష్పతంశ్చ పునః పునః||82||
ప్రచ్ఛన్నశ్చ ప్రకాశశ్చ చన్ద్రమా ఇవ లక్ష్యతే|
ప్లవమానం తు తం దృష్ట్వా ప్లవఙ్గం త్వరితం తదా ||83||
వవర్షుః పుష్పవర్షాణి దేవ గన్ధర్వ దానవాః |

స|| అభ్రజాలాని పునః పునః ప్రవిశన్ నిష్పతంశ్చ ప్రచ్ఛన్నశ్చప్రకాశశ్చ చన్ద్రమాఇవ లక్ష్యతే||తదా త్వరితం ప్లవమానం తం ప్లవంగం దృష్ట్వా దేవగన్ధర్వ దానవాః పుష్పవర్షాణి వవర్షుః||

Entering and leaving strings of clouds, he looked like the moon that appears and disappears. Then seeing Hanuman crossing the ocean quickly the Devas. Gandharvas, Danavas showered flowers on him.

శ్లో|| తతాప న హి తం సూర్యం ప్లవంతం వానరోత్తమమ్||84||
సిషేవే చ తదా వాయూ రామకార్యర్థ సిద్ధయే|
ఋషయః తుష్టువుశ్చైనం ప్లవమానం విహాయసా ||85||
జగుశ్చ దేవ గన్ధర్వాః ప్రశంసంతో మహోజసమ్ |

స||తదా రామకార్యార్థం ప్లవంతం తం వానరోత్తమం సూర్యః న తతాప వాయుః చ శిషేవే || విహాయసా ప్లవమానం మహౌజసం ఋషయః ఏనం తుష్టువుః చ దేవ గన్ధర్వాః ప్రశంసంతో జగుః చ||

The Vanara coursing through the skies to achieve the purpose of Rama , is not troubled by the Sun's heat and even the wind served his purpose. The flying Hanuman was extolled by sages and the delighted Devas and Gandharvas praised him and sang too.

శ్లో|| నాగాశ్చ తుష్టువు ర్యక్షా రక్షాంసి విబుధాః ఖగాః||86||
ప్రేక్ష్య సర్వే కపివరం సహసా విగత క్లమమ్|
తస్మిన్ ప్లవగ శార్దూలే ప్లవమానే హనూమతి||87||
ఇక్ష్వాకుకుల మానార్థీ చిన్తయామాస సాగరః|

స|| విగతక్లమమ్ కపివరమ్ ప్రేక్ష్య సహసా సర్వే నాగాః యక్షాః రక్షాంసి విబుధాః ఖగాః చ తుష్టువుః||ప్లవగశార్దూలే తస్మిన్ హనూమతి ప్లవమానే సాగరః ఇక్ష్వాకుకులమానార్థీ చిన్తయామాస||

Seeing the untiring Hanuman the all the Nagas Yakshas, Rakshasas , learned ones, as well as all other birds praised him. While the tiger among Vanaras was flying across the ocean , the ocean who wishes well for the Ikshavakus started thinking.

శ్లో|| సాహాయ్యం వానరేంద్రస్య యది నాహం హనూమతః||88||
కరిష్యామి భవిష్యామి సర్వ వాచ్యో వివక్షతామ్|
అహమిక్ష్వాకు నాథేన సగరేణ వివర్థితః||89||
ఇక్ష్వాకు సచివశ్చాయం నావసీదితు మర్హతి |
తథా మయా విధాతవ్యం విశ్రమేత యథా కపిః||90||
శేషం చ మయి విశ్రాంత స్సుఖేనాతి పతిష్యతి |

స|| యది అహం వానరేన్ద్రస్య హనూమతః సహాయ్యం న కరిష్యామి (తది) వివక్షతామ్ సర్వవాచ్యః భవిష్యామి||అహం ఇక్ష్వాకునాథేన సగరేణ వివర్ధితః | అయం ఇక్ష్వాకు సచివః చ అవసీదితుం న అర్హతి||యథా కపిః విశ్రమేత తథా మయా విధాతవ్యమ్| మయి విశ్రాన్తః సుఖేన అతిపతిష్యతి||

If I do not help the leader of the Vanaras , all the wise ones will forever blame me. I have been nurtured by Sagara, the Ikshwaku king. This Vanara being a minister of Ikshwakus, it is my duty to help him. I should help so that he can get rest. Resting on me he will leap over easily.

ఇతి కృత్వా మతిం సాధ్వీం సముద్రశ్చన్నమంభసి ||91||
హిరణ్య నాభం మైనాకం ఉవాచ గిరిసత్తమమ్ |
త్వమిహాసురసంఘానాం పాతాళతలవాసినామ్ ||92||
దేవరాజ్ఞా గిరిశ్రేష్ఠ పరిఘస్సన్నివేశితః |

స|| సముద్రః ఇతి సాధ్వీం మతిం కృత్వా అంభసి చ్ఛన్నం హిరణ్యనాభం గిరిసత్తమమ్ మైనాకం ఉవాచ||గిరిశ్రేష్ఠ త్వం ఇహ పాతాళతలవాసినాం అసుర సంఘానామ్ పరిఘః ఇవ దేవరాజ్ఞా సన్నివేశితః||

The Sagara having made up his mind , spoke to the best of mountains hidden in the waters. ' Oh Best of mountains ! You are here as a barrier for the legions of Asura groups who are the residents of the nether world.'

శ్లో|| త్వ మేషాం జాత వీర్యాణాం పునరేవోత్పతిష్యతామ్ ||93||
పాతాళ స్యాప్రమేయస్య ద్వారమావృత్య తిష్ఠసి |
తిర్యగ్ ఊర్ధ్వం అధశ్చైవ శక్తిః తే శైలవర్థితుమ్||94||
తస్మాత్ సంచోదయామి త్వాం ఉత్తిష్ఠ గిరిసత్తమ|

స||జాత వీర్యాణాం ఏషామ్ పునరేవ ఉత్పతిష్యతాం త్వం అప్రమేయస్య పాతాళస్య ద్వారం ఆవృత్య తిష్ఠసి||శైల తే తిర్యక్ ఊర్ధ్వం అధశ్చైవ వర్ధితుం శక్తిః (అస్తి) | తస్మాత్ గిరిసత్తమ త్వాం సంచోదయామి ఉత్తిష్ఠ ||

' You are staying at the entrance preventing these powerful demons from coming up again. Oh Mountain you have the power to grow upwards or downwards or across. Hence Oh best of mountains !, I am asking you to rise'.

శ్లో|| స ఏష కపిశార్దూలః త్వాముపర్యేతి వీర్యవాన్ ||95||
హనుమాన్ రామకార్యార్థం భీమకర్మా ఖమాప్లుతః|
అస్య సాహ్యం మయా కార్యం ఇక్ష్వాకుకులవర్తినః||96||
మమ హీక్ష్వాకవః పూజ్యాః పరం పూజ్యతమాస్తవ |

స|| కపిశార్దూలః వీర్యవాన్ భీమకర్మా స ఏషః హనుమాన్ రామకార్యార్థం త్వాం ఉపరి ఏతి ఖమ్ ఆప్లుతః ||ఇక్ష్వాకుకులవర్తినః అస్య సాహ్యం మయా కార్యం | ఇక్ష్వాకవః మమపూజ్యాః హి | తవ పూజ్యతమాః||

' This Hanuman , a mighty Vanara, tiger among Vanaras , performer of dreadful actions, is flying over you in the skies for accomplishing Rama's tasks. Helping this one who serves the Ikshvaku line is my duty. The Ikshavakus are worthy of adoration. To you also ( they are ) most adorable'.

శ్లో|| కురుసాచివ్య మస్మాకం న నః కార్య మతిక్రమేత్ ||97||
కర్తవ్యం అకృతం కార్యం సతాం మన్యుముదీరయేత్ |
సలిలాత్ ఊర్ధ్వం ఉత్తిష్ఠ తిష్ఠత్వేష కపిస్త్వయి ||98||
అస్మాకం అతిథిశ్చైవ పూజ్యశ్చ ప్లవతాం వరః|

స|| అస్మాకం సాచివ్యం కురు | నః కార్యం కర్తవ్యం న అతిక్రమేత్| అకృతం కార్యం సతామ్ మన్యుమ్ ఉదీరయేత్||సలిలాత్ ఊర్ధ్వం ఉత్తిష్ఠ | అస్మాకమ్ అతిథిశ్చైవ ప్లవతామ్ వరః పూజ్యశ్చ| ఏషః కపిః త్వయి తిష్ఠన్తు||

' Help their cause as a minister. Our duty to do worthy action shall not be lost. An unfinished task will make good people to lose their cool. Come up from the waters. This best of fliers is our guest and worthy of worship. This Vanara may rest on you'.

శ్లో|| చామీకర మహానాభ దేవ గన్ధర్వ సేవిత||99||
హనుమాంస్త్వయి విశ్రాంతః తతః శేషం గమిష్యతి |
స ఏష కపిశార్దూల స్త్వాముపర్యేతి వీర్యవాన్ ||
కాకుత్స్థస్యానృశంస్యం చ మైథిల్యాశ్చ వివాసనమ్||100||
శ్రమం చ ప్లవగేన్ద్రస్య సమీక్షోత్థాతుమర్హసి |

స|| చామీకర మహానాభ (త్వం) దేవగన్ధర్వ సేవితః | హనుమాన్ త్వయి విశ్రాన్తః తతః శేషం గమిష్యతి||కాకుత్స్థస్య అనృశంస్యం చ మైథిల్యాః వివాసనం చ ప్లవగేన్ద్రస్య శ్రమం చ సమీక్ష్య ఉత్థాతుం అర్హసి||

' Oh Golden peaked one ! You having been visited upon by Devas and Gandharvas. Hanuman may rest on you and then proceed to cover the rest (of the ocean). Considering the noble nature of Ikshavakus, the kidnapping of Mithila's daughter, Hanuman's efforts, you ought to rise up'.

శ్లో|| హిరణ్యనాభో మైనాకో నిశమ్య లవణామ్భసః ||101||
ఉత్పపాత జలాత్తూర్ణం మహాద్రుమ లతా యుతః|
ససాగరజలం భిత్వా బభూవాభ్యుత్థితః తదా ||102||
యథా జలధరం భిత్వా దీప్తరశ్మిర్దివాకరః |

స|| హిరణ్యనాభః మహాద్రుమలతాయుతః లవణాంభసః మైనాకః (ఏతత్) నిశమ్య జలాత్ తూర్ణమ్ ఉత్పపాత||తదా సః సాగర జలం భిత్వా యథా దీప్తరశ్మిః దివాకరః జలధరం భిత్వా (ఇవ) అభ్యుద్ధితః బభూవ||

The golden peaked mountain, full of great trees, hidden in the salty waters, having heard this immediately came up from the waters. Then the mountain rose up from the waters like the Sun comes up through water laden clouds.

శ్లో|| స మహాత్మ ముహూర్తేన పర్వతః సలిలావృతః ||103||
దర్శయామాస శృఙ్గాణి సాగరేణ నియోజితః |
ఆదిత్యోదియ సఙ్కాశైరాలిఖిద్భిరివాంబరమ్|
శాతకుమ్భమయైః శృఙ్గైః సకిన్నరమహోరగైః ||104||

స|| ముహూర్తేన సాగరేణ నియోజితః సలిలావృతః సః మహాత్మ పర్వతః శృంగాణి దర్శయామాస||సః కిన్నరమహోరగైః అదిత్యోదయ సఙ్కాశైః శాతకుంభమయైః శృంగైః అమ్బరం ఆలిఖద్భిః (దర్శయామాస)||

Deployed in the waters in a moment, Hanuman the great soul saw the mountain peaks. He saw the mountain with Nagas and Kinnaras, with golden peaks which are as if scraping the sky, resembling the rising Sun,

శ్లో|| తప్తజామ్బూనదైః శృఙ్గైః పర్వతస్య సముత్థితైః ||105||
ఆకాశం శస్త్ర సంకాశం అభవత్కాంచనప్రభమ్|
జాతరూపమయైః శృఙ్గైః భ్రాజమానైః స్వయం ప్రభైః ||106||
ఆదిత్య శత సఙ్కాశః సో ఽభవత్ గిరిసత్తమః|

స|| పర్వతస్య సముత్థితైః శృఙ్గైః తప్తజామ్బూనదైః ఆకాశమ్ శస్త్ర సంకాశం కాంచన ప్రభం అభవత్|| స్వయంప్రభైః భ్రాజమానైః జాతరూపమయైః శృఙ్గైః సః గిరిసత్తమః శత ఆదిత్య సంకాశః అభవత్||

With the mountains peaks of burnished gold the sky assumed the burnished gold color of weapons. The self-effulgent glittering golden peaks , that best of mountains shone like thousand Suns.

శ్లో|| తముత్థిత మసఙ్గేన హనుమానగ్రతస్థితమ్ ||107||
మధ్యే లవణతోయస్య విఘ్నోఽయమితి నిశ్చితః|
స తముచ్ఛ్రిత మత్యర్థం మహావేగో మహాకపిః ||108||
ఉరసా పాతయామాస జీమూత మివ మారుతః

స|| లవణతోయస్య మధ్యే అసంగేణ ఉత్థితం అగ్రః స్థితం తం అయం విఘ్నః ఇతి నిశ్చితః ( తతః కింకుర్వన్?)||సః కపిః మహావేగః అత్యర్థమ్ ఉచ్ఛ్రితం తం ఉరసా మారుతః జీమూతమివ పాతయామాస||

Hanuman thought that the one standing in front of him which rose up from the water of the sea , surely as an obstruction. The speedy Vanara, pushed that instantly risen up one with his chest like wind pushes the clouds away.

శ్లో|| స తథా పాతితః తేన కపినా పర్వతోత్తమః||109||
బుద్ధ్వా తస్య కపేర్వేగం జహర్ష చ ననంద చ |
త మాకాశగతం వీరం ఆకాశే సముపస్థితః ||110||
ప్రీతో హృష్ఠమనా వాక్యం అబ్రవీత్ పర్వతః కపిమ్|
మానుషం ధారయన్ రూపం ఆత్మనః శిఖరే స్థితః||111||

స||తేన కపినా తథా పాతితః స పర్వతోత్తమః తస్య కపేః వేగం బుద్ధ్వా జహర్ష చ ననంద చ||పర్వతః ప్రీతః హృష్టమానః మానుషం రూపం ధారయన్ ఆత్మనః శిఖరే సముపస్థితః ఆకాశే ఆకాశగతం తం వీరం కపింవాక్యం అబ్రవీత్||

Thus pushed down by the Vanara , the best of mountains having realized the Vanaras speed, felt happy and roared too. The mountain , delighted, happily assuming the form of a human, standing on his peaks, spoke to the mighty Vanara flying in the sky.

శ్లో|| దుష్కరం కృతవాన్కర్మ త్వమిదం వానరోత్తమః|
నిపత్య మమ శృఙ్గేషు విశ్రమస్వ యథాసుఖం||112||
రాఘవస్య కులే జాతే రుదధిః పరివర్తితః |
స త్వాం రామహితే యుక్తం ప్రత్యర్చయతి సాగరః ||113||

స|| వానరోత్తమః త్వం దుష్కరం కర్మ కృతవాన్ | మమశృఙ్గేషు నిపత్య విశ్రమస్వ యథాసుఖమ్|| ఉదధిః రాఘవస్య కులే జాతైః పరివర్థితః | సః సాగరః రామహితే యుక్తం త్వాం ప్రత్యయర్చతి||

'Oh Best of Vanaras ! You are doing an very difficult task. Rest among my peaks and go as you please. This ocean is nurtured by those born in Raghava's line. That Sagara, wanting to act in the interests of Rama, wants to honor you in turn'.

శ్లో|| కృతే చ ప్రతికర్తవ్యం ఏష ధర్మః సనాతనః|
సోఽయం త్వత్ప్రతీకారార్థీ త్వత్తస్సమ్మాన మర్హతి ||114||
త్వన్నిమిత్తమనేనాహం బహుమానాత్ ప్రచోదితః|
తిష్ఠత్వం కపిశార్దూల మయి విశ్రమ్య గమ్యతామ్||115||

స|| కృతే ప్రతి కర్తవ్యం(ఇతి) ఏషః సనాతనః ధర్మః| తత్ ప్రతికారార్థీ సః ( సాగరః) అయం త్వత్తః సమ్మానం అర్హతి|| అనేన ( సాగరేణ) త్వత్ నిమిత్తం బహుమానాత్ అహం ప్రచోదితః | కపిశార్దూల త్వం తిష్ఠ | మయి (శృంగేషు) విశ్రమ్య గమ్యతామ్||

' That help rendered is to be repaid is an age old custom. To perform that service in return, the Sagara wants to honor you. For your benefit I have been prompted ( by Sagara). Oh tiger among Vanaras ! Please stay. Resting on my peaks you may go'.

శ్లో|| యోజనానాం శతం చాపి కపిరేష సమాప్లుతః |
తవ సానుషు విశ్రాంతః శేషం ప్రక్రమతాం ఇతి||116||
తదిదం గన్ధవత్ స్వాదు కన్దమూలఫలమ్ బహు|
తదాస్వాద్య హరిశ్రేష్ఠ విశ్రాన్తోఽనుగమిష్యసి ||117||

స|| శతం యోజనానాం సమాప్లుతః ఏష కపిః తవ సానుషు విశ్రాన్తః ప్రక్రమతామ్ ఇతి (సాగరేణ ప్రచోదితః)||హరిశ్రేష్ఠ తత్ ఇదం గంధవత్ స్వాదు బహు కందమూలం ఆసాద్య విశ్రాన్తః అనుగమిష్యసి ||

The Sagara prompted me thinking ' leaping over Hundred Yojanas this Vanara may then proceed after resting in your peaks. Oh best of Vanaras, tasting these sweet smelling fruits and roots and resting you may proceed."

శ్లో|| అస్మాకమపి సంబంధః కపిముఖ్య త్వయాఽస్తివై |
ప్రఖ్యాతః త్రిషు లోకేషు మహాగుణ పరిగ్రహః ||118||
వేగవన్తః ప్లవన్తో యే ప్లవగామారుతాత్మజః|
తేషాం ముఖ్యతమః మన్యే త్వామహం కపికుంజర||119||

స|| కపిముఖ్య త్రిషు లోకేషు ప్రఖ్యాతః మహాగుణపరిగ్రహః సంబంధః త్వయా అస్మాకమపి అస్తివై||మారుతాత్మజ కపికుంజరః వేగవన్తః ప్లవన్తః యే ప్లవగాః తేషామ్ ముఖ్యతమం త్వామ్ అహం మన్యే||

' Oh chief of Vanaras ! For us also there is a kinship based on merits which is well known in the three worlds. Oh Son of wind god ! Elephant among Vanaras , I consider you as the foremost among those who fly very fast'.

శ్లో|| అతిథిః కిల పూజార్హః ప్రాకృతోఽపి విజానత|
ధర్మం జిజ్ఞాసమానేన కిం పునస్త్వాదృశో మహాన్ ||120||
త్వం హి దేవ వరిష్ఠస్య మారుతస్య మహాత్మనః|
పుత్రః తస్యైవ వేగేన సదృశః కపికుఞ్జరః||121|| कुञ्जरः

స|| ధర్మం జిజ్ఞాసమానేన విజానతా ప్రాకృతః అపి అతిథిః పూజార్హః | త్వాదృశః మహాన్ కిం పునః కిల|| కపికుంజర త్వం దేవవరిష్ఠస్య మహాత్మనః మారుతస్య పుత్రః హి | వేగేన తస్యైవ సాదృశః||

' By the wise men who desire to know righteousness, a guest even if he is an ordinary person, is worthy of worship. That being so what to say of great ones. Oh Elephant among Vanaras ! You are preeminent among divine beings. You are son of wind-god. In speed you are equal to him.

శ్లో|| పూజితే త్వయి ధర్మజ్ఞ పూజాం ప్రాప్నోతి మారుతః|
తస్మాత్ త్వం పూజనీయో మే శృణుచాప్యత్ర కారణమ్||122||
పూర్వం కృత యుగే తాత పర్వతాః పక్షిణోఽభవన్|
తే హి జగ్ముర్దిశస్సర్వా గరుడానిల వేగినః||123||

స||ధర్మజ్ఞ త్వయి పూజితే మారుతః పూజాం ప్రాప్నోతి | తస్మాత్ త్వం అపి మే పూజనీయః | అత్రకారణం చ శృణు||తాత ! పూర్వం కృతయుగే పర్వతాః పక్షిణః అభవన్ | తే గరుడానిలవేగః సర్వాః దిశాః జగ్ముః||

'Oh Knower of righteousness! if you are worshipped , the wind god receives the veneration. So you are also worthy of worship for me. Let me tell you the reason. Dear son ! Long time ago in Krita Yuga the mountains were having wings. They were moving the speed of Garuda in all directions'.

శ్లో|| తతస్తేషు ప్రయాతేషు దేవసంఘాస్సహర్షిభిః |
భూతాని చ భయం జగ్ముః తేషాం పతనశఙ్కయా ||124||
తతః క్రుద్ధః సహస్రాక్షః పర్వతానాం శతక్రతుః|
పక్షాన్ చిఛ్చేద వజ్రేణ తత్ర తత్ర సహస్రశః||125||

స||తతః తేషు ప్రయాతేషు సహర్షిభిః దేవ సంఘాః భూతాని చ తేషాం పతన శంకయా భయం జగ్ముః|| తతః క్రుద్ధః శతక్రతుః సహస్రాక్షః తత్ర తత్ర సహశ్రసః పర్వతానాం పక్షాన్ చిఛ్చేద||

' Then as they went about the legions of gods along with venerable sages and other beings panicked for fear of their falling down. Then the angry thousand eyed one who performed hundred sacrifices, cut off the wings of the mountains'.

శ్లో|| సమాముపాగతః క్రుద్ధో వజ్రముద్యమ దేవరాట్|
తతోఽహం సహసా క్షిప్త శ్వసనేన మహాత్మనా||126||
అస్మిన్ లవణతోయే చ ప్రక్షిప్తః ప్లవగోత్తమః|
గుప్తపక్ష సమగ్రశ్చ తవపిత్రాఽభి రక్షితః||127||

స|| సః దేవరాట్ క్రుద్ధః వజ్రం ఉద్యమ్య మామ్ ఉపాగతః| తతః అహం మహాత్మనా శ్వసనేన సహసా క్షిప్తః|| ప్లవగోత్తమ గుప్తపక్షసమగ్రశ్చ అస్మిన్ లవణతోయే ప్రక్షిప్తః తవపిత్రా అభిరక్షితః||

'The angry king of Devas, holding the Vajra approached me. Then I have been dropped down by the great wind god. Oh best of Vanaras! Thrown down by your father I have been protected with my wings intact'.

శ్లో|| తతోఽహం మానయామి త్వాం మాన్యోహి మమ మారుతః |
త్వయా మే హ్యేష సంబన్ధః కపిముఖ్య మహాగుణః||128||
అస్మిన్నేవం గతే కార్యే సాగరస్య మమైవ చ|
ప్రీతిం ప్రీతమనాః కర్తుం త్వమర్హసి మహాకపే ||129||
శ్రమం మోక్షయ పూజాం చ గృహాణ కపిసత్తమ |
ప్రీతిం చ బహు మన్యస్వ ప్రీతోఽస్మి తవ దర్శనాత్ ||130||

స|| కపిముఖ్య తతః మారుతః మమ మాన్యః హి | తతః అహం మానయామి | మే త్వయా సంబంధః మహాగుణః || మహాకపిః అస్మిన్ కార్యే ఏవం గతే త్వం ప్రీతమనాః సాగరస్యచ మమైవ చ ప్రీతిం కర్తుం అర్హసి||కపిసత్తమ శ్రమం మోక్ష్య పూజాం చ గృహాణ ప్రీతిం బహుమన్యస్వ| తవ దర్శనాత్ ప్రీతః అస్మి||

'Oh chief of Vanaras ! So the wind god is worthy of worship for me. So I am worshipping you. My relationship with you is great. Oh great Vanara ! Being deployed in this action, you deserve to please us, the Sagara and myself. Oh best of Vanaras ! Relieving your fatigue, receiving our worship accepting our love, you may oblige us. I am delighted in seeing you'

శ్లో|| ఏవముక్తః కపిశ్రేష్ఠః తం నగోత్తమమ్ అబ్రవీత్ |
ప్రీతోఽస్మి కృతామాతిథ్యం మన్యురేషోఽపనీయతామ్||131||

స|| ఏవం ఉక్తః కపిశ్రేష్ఠః తం నగోత్తమం అబ్రవీత్ | ప్రీతః అస్మి| ఆతిథ్యం కృతం| ఏషః మన్యుః అపనీయతామ్||

Having been told thus by Vanara, the best of Vanaras then spoke. 'I am delighted. Take it as though your hospitality has been accepted. Remove your unhappiness'.

శ్లో|| త్వరతే కార్యకాలోమే అహశ్చాప్యతివర్తతే |
ప్రతిజ్ఞా చ మయాదత్తా న స్థాతవ్య మిహాన్తరే ||132||
ఇత్యుక్త్వా పాణినా శైలం ఆలభ్య హరిపుంగవః|
జగామాకాశమావిశ్య వీర్యవాన్ ప్రహసన్నివ ||133||

స|| మే కార్యకాలః త్వరతే | అహః చ అతివర్తతే | అన్తరే ఇహ న స్థాతవ్యం (ఇతి) మయా ప్రతిజ్ఞా దత్తాచ||వీర్యవాన్ హరిపుంగవః ఇతి ఉక్త్వా శైలం పాణీనా ఆలభ్య ఆకాశమ్ ఆవిశ్య ప్రహసన్నివ జగామ||

My time limit is approaching. The day is also coming to its end. Taken a vow not to stop in the middle. The mighty Hanuman having said this touching the mountain with his hand, entering the sky moved on with a smile .

శ్లో|| స పర్వత సముద్రాభ్యాం బహుమానాదవేక్షితః |
పూజితశ్చోపపనాభిః ఆశీర్భిః అనిలాత్మజః ||134||
అథోర్థ్వం దూరముత్పత్య హిత్వా శైలమహార్ణవౌ |
పితుః పన్థాన మాస్థాయ జగామ విమలేఽమ్బరే||135||

స|| సః అనిలాత్మజః పర్వత సముద్రాభ్యాం బహుమానాత్ ఆవేక్షితః ఉపపన్నాభిః ఆశీర్భిః పూజితః చ||అథ శైలమహార్ణవౌ హిత్వా ( హనూమతః) ఊర్ధ్వం దూరం ఉత్పత్య విమలే అమ్బరే పితుః పన్థానం అస్థాయ జగామ||

The son of wind god was adored by the mountain , and was honored with proper blessings. Then leaving the mountain and the great ocean , Hanuman jumped up into the clear sky taking the path of his father, and flew away.

శ్లో|| భూయశ్చోర్ధ్వగతిం ప్రాప్య గిరిం తం అవలోకయన్ |
వాయుసూనునిరాలమ్బే జగామ విమలేఽమ్బరే||136||
తద్వితీయం హనుమతో దృష్ట్వా కర్మసుదుష్కరమ్|
ప్రశశంసు స్సురాస్సర్వే సిద్ధాశ్చ పరమర్షయః||137||

స|| వాయుసూనుః భూయశ్చ ఊర్ధ్వం గతిం ప్రాప్య తం గిరిం అవలోకయన్ నిరాలమ్బే విమలఏ అమ్బరే జగామ||హనుమతః తత్ ద్వితీయం సుదుష్కరం కర్మ దృష్ట్వా సర్వే సురాః సిద్ధాశ్చ పరమర్షయః ప్రశంసుః||

The son of wind god again attaining higher path , looking at the mountain went in to the sky without any support. Seeing the accomplishment of the second such difficult to perform task being performed by Hanuman , the Suras , Siddhas and the venerable sages praised him.

శ్లో|| దేవతాశ్చాభవన్ హృష్టాః తత్రస్థాస్తస్య కర్మణా|
కాంచనస్య సునాభస్య సహస్రాక్షశ్చ వాసవః||138|| काञ्चनस्य
ఉవాచ వచనం ధీమాన్ పరితోషాత్ సగద్గదమ్|
సునాభం పర్వత శ్రేష్ఠం స్వయమేవ శచీపతిః ||139||

స|| తత్రస్థాః దేవతాశ్చ సహస్రాక్షః వాసవస్చ కాంచనస్య తస్య సునాభస్య కర్మణా హృష్ఠాః అభవన్ ||ధీమాన్ శచీపతిః పర్వతశ్రేష్ఠం సునాభం పరితోషాత్ సగద్గదమ్ స్వయమేవ వచనమ్ ఉవాచ||

The Devas who were present there as well as the thousand eyed Vasava too were delighted by the gesture of the golden Mainaka mountain. Indra, the wise husband of Sachi satisfied spoke to Sunabha, the best of mountains , with a choked voice of happiness.

శ్లో|| హిరణ్యనాభ శైలేన్ద్ర పరితుష్టోఽస్మి తే భృశమ్|
అభయం తే ప్రయచ్ఛామి తిష్ఠ సౌమ్య యథా సుఖమ్||140||
సాహ్యం కృతం తే సుమహద్విక్రాన్తస్య హనూమతః|
క్రమతో యోజనశతం నిర్భయస్య భయే సతి||141||

స|| హిరణ్యనాభ శైలేంద్ర తే భృశమ్ పరితుష్ఠః అస్మి | సౌమ్య తే అభయం ప్రయచ్ఛామి| యథాసుఖం తిష్ఠ||శతయోజనమ్ క్రమతః భయే సతి నిర్భయస్య విక్రాన్తస్య తే హనుమతః సుమహత్ సాహ్యం కృతం||

'Oh Hiranyagarbha ! the best of mountains, I am very happy with you. Oh Pious one! I am giving you my protection. You rest as you please. While leaping a hundred Yojanas , though there is reason to fear, the fearless Hanuman is unafraid and great deed was done'.

శ్లో|| రామస్యైష హి దూత్యేన యాతి దాశరథేర్హరిః |
సత్ క్రియాం కుర్వతా తస్య తోషితోఽస్మి దృఢం త్వయా||142||
తతః ప్రహర్షమగమ ద్విపులం పర్వతోత్తమః |
దేవతానాం పతిం దృష్ట్వా పరితుష్ఠం శతక్రతుమ్||143||
సవై దత్తవరశైలో బభూవాస్థితః తదా |
హనుమాంశ్చ ముహుర్తేన వ్యతిచక్రామ సాగరమ్||144||

స|| ఏష హరిః దాశరథేః రామస్య పితాయైవ యాతి తస్యత్వయా కుర్వతా సత్ క్రియామ్ దృఢః తోషితః అస్మి||తతః పర్వతోత్తమః దేవతానాం పతిం శతక్రతుం పరితుష్ఠం దృష్ట్వా విపులం ప్రహర్షం ఆగమత్||తదా దత్తవరః సః శైలః అస్థితః బభూవ| హనుమాంశ్చ ముహూర్తేన సాగరం వ్యతిచక్రామ||

'This Vanara is working for Rama's well-being only. I am very happy with the service offered to him'. Then the best of mountains seeing the happiness of the king of Devas, Indra experienced a delight. Then the Mountain having been given a boon became stable. Hanuman also moved on across the ocean."

శ్లో|| తతో దేవాః సగన్ధర్వాః సిద్ధాశ్చ పరమర్షయః|
అబ్రువన్ సూర్యసఙ్కాశాం సురసాం నాగమాతరమ్||145||
అయం వాతాత్మజ శ్శ్రీమాన్ ప్లవతే సాగరోపరి|
హనుమాన్నామ తస్య త్వం ముహూర్తం విఘ్నమాచర||146||

స|| తతః దేవాః గంధర్వాః సహ సిద్ధాః పరమర్ష్యయః చ సూర్యసంకాశం నాగమాతరం సురసాం అబ్రువన్ ||అయం శ్రీమాన్ హనుమాన్ నామ వాతాత్మజః సాగరోపరి ప్లవతే | తస్య త్వం ముహూర్తం విఘ్నం ఆచర ||

Then the Devas, Gandharvas along with Siddhas and great ascetics spoke to Surasa the mother of serpents who is shining like the Sun. ' This illustrious son of wind god, named Hanuman is flying across the ocean. You provide him an obstruction for a moment'.

శ్లో|| రాక్షసం రూపమాస్థాయ సుఘోరం పర్వతోపమమ్|
దంష్ట్రా కరాళం పిఙ్గాక్షం వక్త్రం కృత్వా నభస్సమమ్||147||
బలమిచ్చామహే జ్ఞాతుం భూయశ్చాస్య పరాక్రమమ్|
త్వాం విజేష్యత్ ఉపాయేన విషాదం వా గమిష్యతి ||148||

స|| సుఘోరం పర్వత ఉపమమ్ రాక్షస రూపం ఆస్థాయ దంష్త్రాకరాళం పింగాక్షం వక్త్రం నభః సమం కృత్వా ( విఘ్నం ఆచర) || అస్య బలం భూయః పరాక్రమః చ జ్ఞాతుం ఇచ్ఛామహే | ఉపాయేన త్వాం విజేష్యతి వా విషాదం గమిష్యతి (జ్ఞాతుం ఇచ్ఛామహే)||

' Assume a hideous form of a demon, gigantic like a mountain , with big teeth, yellow brown eyes, with opening mouth like a sky. We want to know again his strength and prowess. Whether he will win with intelligence or faces sorrow'.

శ్లో|| ఏవముక్తా తు సా దేవీ దైవతైరభిసత్కృతా |
సముద్ర మధ్యే సురసా భిభ్రతీ రాక్షసం వపుః||149||
వికృతం చ విరూపం చ సర్వస్య చ భయావహమ్|
ప్లవమానం హనూమన్తం ఆవృత్యేదమువాచహ||150||

స|| ఏవం దైవతైః అభిసత్కృతా ఉక్తా తు సా దేవీ సముద్ర మధ్యే రాక్షసం వపుః భిభ్రతీ || (తదా) ప్లవమానం హనూమన్తం ఆవృత్య (తత్) సర్వస్య చ భయావహం వికృతం చ విరూపం ఇదం ఆహ||

Thus having been told by Devas and receiving their honors , that lady demon presented herself in the middle of the ocean. Then the ugly and terrifying form surrounding Hanuman who was flying and said the following.

శ్లో|| మమభక్షః ప్రదిష్టస్త్వం ఈశ్వరైర్వానరర్షభ |
అహం త్వాం భక్షయిష్యామి ప్రవిశేదం మమాననమ్||151||
ఏవముక్తః సురసయా ప్రాఙ్జలిర్వానరర్షభ|
ప్రహృష్టవదనః శ్రీమాన్ ఇదం వచనమబ్రవీత్ ||152||

స|| (హే) వానరర్షభ ఈశ్వరైః త్వం మమభక్షః ప్రదిష్టః | అహం త్వాం భక్షయిష్యామి | ఇదం మమ ఆననమ్ ప్రవిశ || సురసయా ఏవం ఉక్తః వానరర్షభః ప్రహృష్టవదనః ప్రాఙ్జలిః శ్రీమాన్ ఇదం వచనం అబ్రవీత్||

Oh Bull among Vanaras ! The Lord has sent you as my food. I will eat you. Enter my mouth. Having been told by thus by Surasa , with a happy and willing countenance the illustrious one said the following words.

శ్లో|| రామోదాశరథిర్నామ ప్రవిష్టో దణ్డకావనమ్|
లక్ష్మణేన సహ భ్రాతా వైదేహ్యాచాపి భార్యయా||153||
అన్యకార్యవిషక్తస్య బద్ధవైరస్య రాక్షసైః |
తస్య సీతా హృతా భార్యా రావణేన యశస్వినీ||154||

స|| రామః నామ దాశరథిః భ్రాతా లక్ష్మణేన సహ భార్యయా వైదేహ్యా చాపి దణ్డకావనమ్ ప్రవిష్ఠః ||రాక్షసైః బద్ధవైరస్య తస్య అన్యకార్యవిషక్తస్య భార్యా యశస్వినీ సీతా రావణేన అపహృతా||

'The son of Dasaratha by name Rama, along with his brother Lakshmana and his wife Sita entered the Dandaka forest. While Rama was engaged otherwise by Rakshasas with deep rooted enmity, his wife Sita , a glorious lady has been abducted by Ravana'.

శ్లో|| తస్యాః సకాశం దూతోఽహం గమిష్యే రామ శాసనాత్ |
కర్తుమర్హసి రామస్య సాహ్యం విషయవాసిని||155||
అథవా మైథిలీం దృష్ట్వా రామం చాక్లిష్ఠకారిణమ్|
ఆగమిష్యామి తే వక్త్రం సత్యం ప్రతిశ్రుణోమి తే||156||

స|| అహం దూతః తస్యాః (సీతాయాః) సకాశమ్ రామశాసనాత్ గమిష్యే | (హే) విషయవాసిని రామస్య సాహ్యం కర్తుం అర్హసి||అథవా మైథిలీం దృష్ట్వాఅక్లిష్టకారిణం రామం చ తే వక్త్రం ఆగమిష్యామి | సత్యం తే ప్రతిశ్రుణోమి ||

' I am his messenger going on his command. Oh Resident of his kingdom ! It is proper for you to help Rama. Or else after seeing Mythili and Rama who makes difficult things look easy I will come back to your mouth. I am telling you the truth'.

శ్లో|| ఏవముక్తా హనుమతా సురసా కామరూపిణీ|
అబ్రవీన్నాతివర్తేన్మాం కశ్చిదేషవరో మమ||157||
తం ప్రయాన్తం సముద్వీక్ష్య సురసా వాక్య మబ్రవీత్|
బలం జిజ్ఞాసమానా వై నాగమాతా హనూమతః||157-1||

స|| హనుమతా ఏవం ఉక్తా కామరూపిణి సురసా అబ్రవీత్ కశ్చిత్ నాతివర్తేత ఏషః మమ వరః ||నాగమాతా సురసా హనూమతః బలం జిజ్ఞాసమానా వై నాగమాతా సురసా ప్రయాన్తం తం సముద్వీక్ష్య (ఇదమ్) వాక్యం అబ్రవీత్ ||

Having been told thus by Hanuman, Surasa said none can cross me. That is my boon. The mother of serpents Surasa desirous of knowing Hanuman's strength , addressed these words to Hanuman who was attempting to go away.

శ్లో|| ప్రవిశ్య వదనం మేఽద్య గన్తవ్యమ్ వానరోత్తమ|
వర ఏషా పురా దత్తో మమధాత్రేతి సత్వరా||157-2||
వ్యాదాయ విపులం వక్త్రం స్థితా సా మారుతేః పురః|
ఏవముక్తః సురసయా క్రుద్ధో వానరపుఙ్గవః||157-3||

స|| వానరోత్తమ అద్య మే వదనం సత్వరా ప్రవిశ్య గంతవ్యమ్ | ఏషః వరః పురా మే ధాత్రే దత్తః ఇతి||సా విపులం వక్త్రం వ్యాదాయ మారుతేః పురః స్థితః| సురసయా ఏవం ఉక్తః వానరః క్రుద్ధః (అభవత్)||

'Oh Best of Vanaras today enter my mouth quickly and then you may go. Such is my boon given to me by Brahma , the creator'. She opened her mouth wide and stood in front of Maruti. Having been told thus by Surasa the Vanara became angry.

శ్లో|| అబ్రవీత్కురువై వక్త్రం యేన మాం విషహిష్యసే|
ఇత్యుక్త్వా సురసా క్రుద్ధా దశయోజనమాయతా ||157-4||
దశయోజనవిస్తారో బభూవ హనుమాంస్తదా |
తం దృష్ట్వా మేఘసఙ్కాశం దశయోజనమాయతమ్||157-5||
చకార సురసా చాస్యం వింశద్యోజన మాయతమ్|

స|| (సః వానరః) వై వక్త్రం యేన మామ్ విషహిష్యసే (తత్) కురు (ఇతి) అబ్రవీత్|| ఇతి ఉక్త్వా క్రుద్ధా హనుమాన్ దశయోజనమ్ ఆయతా దశయోజన విస్తారః బభూవ || మేఘసంకాశం దశయోజనమాయతం తం దృష్ట్వా సురసా చ ఆస్యం వింశద్యోజనం ఆయతమ్ చకార ||

The Vanara said open the mouth that which can bear me . So saying, the angry Hanuman grew ten Yojanas wide and ten Yojanas long. Seeing the ten Yojanas wide Hanuman looking like a cloud, Surasa too stretched her mouth wide by twenty Yojanas.

శ్లో|| హనుమాంస్తు తదా క్రుద్ధః త్రింశద్యోజన మాయతః||157-6||
చకార సురసా వక్త్రం చత్వారింశత్తథోచ్ఛ్రితమ్ |
బభూవ హనుమాన్వీరః పఞ్చాశద్యోజనోచ్ఛ్రితః||157-7||
చకార సురసా వక్త్రం షష్టియోజన మాయతమ్|
తథైవ హనుమాన్వీరః సప్తతీ యోజనోచ్ఛ్రితః||157-8||
చకార సురసా వక్త్రం అశీతీ యోజనాయతమ్ |
హనుమాన్ అచలప్రఖ్యో నవతీ యోజనోచ్ఛ్రితః ||157-9||
చకార సురసా వక్త్రం శతయోజన మాయతమ్|

స|| తతః హనుమాంస్తు ( హనుమాన్ అపి) క్రుద్ధః త్రింశద్యోజనం ఆయతః(అభవత్)| సురసా తథావక్త్రం చత్వారింశం ఉచ్ఛ్రితమ్ చకార||హనుమాన్ వీరః పంచాసద్యోజన ఉచ్ఛ్రితః బభూవ | (తదా) సురసా వక్త్రం షష్టియోజనం ఆయతం చకార||తథైవ వీరః హనుమాన్ తథైవ సప్తతీ యోజనమ్ ఉచ్ఛ్రితః| సురసా వక్త్రం అశీతీ యోజనం ఆయతమ్||అచలప్రఖ్యో హనుమాన్ నవతీ యోజనం ఉఛ్ఛ్రితః| (తదా) సురసా వక్త్రం శతయోజనం ఆయతమ్||

The Hanuman also being angry stretched his body to thirty Yojanas. Surasa then stretched her mouth to forty Yojanas. Then the hero Hanuman became fifty Yojana high. Then Surasa became sixty Yojanas wide. In the same way Hanuman grew to seventy Yojanas. Surasa became eighty Yojana wide. Then Hanuman grew to ninety Yojanas like a mountain. Then Surasa's mouth became hundred Yojanas wide.

శ్లో|| తం దృష్ట్వా వ్యాదితం త్వాస్యం వాయుపుత్త్రః సుబుద్ధిమాన్||157-10||
దీర్ఘజిహ్వం సురసయా సుఘోరం నరకోపమమ్|
సుసంక్షిప్యాత్మనః కాయం బభూవాంగుష్టమాత్రకః||158||
సోఽభిపత్యాశు తద్వక్త్రం నిష్పత్య చ మహాబలః|
అన్తరిక్షే స్థితః శ్రీమాన్ ఇదం వచనమబ్రవీత్ ||159||

స|| సుబుద్ధిమాన్ వాయుపుత్త్రః సురసయా వ్యాదితం దీర్ఘజిహ్వం సుఘోరం తం ఆస్యం దృష్ట్వా ఆత్మనః కాయం అంగుష్టమాత్రకః బభూవ ||శ్రీమాన్ మహాబలః సః ఆశు తద్వక్రం అభిపత్య నిపత్య చ అన్తరిక్షే స్థితః ఇదం వచనమ్ అబ్రవీత్||

The very intelligent Hanuman seeing the terrifying mouth with long tongue thus opened , made himself to be of the size of a thumb. The illustrious and mighty Hanuman quickly entered her mouth and came out. Standing in the sky said the following words.

శ్లో|| ప్రవిష్టోఽస్మి హి తే వక్త్రం దాక్షాయనీ నమోస్తుతే|
గమిష్యే యత్ర వైదేహీ సత్యం చాసీద్వరస్తవ ||160||
తం దృష్ట్వా వదానాన్ముక్తం చన్ద్రం రాహుముఖాదివ|
అబ్రవీత్సురసా దేవీ స్వేన రూపేణ వానరమ్||161||

స|| దాక్షాయణి తే వక్త్రం ప్రవిష్టః అస్మి హి | తే వరః సత్యం ఆసీత్ | తే నమః అస్తు | (అహం) యత్రవైదేహీ (తత్ర) గమిష్యే||రాహుముఖాత్ చన్ద్రం ఇవ వదనాత్ ముక్తం తం వానరం దృష్ట్వా సురసా దేవీ స్వేన రూపేణ అబ్రవీత్||

' Dakshyani ! I have entered your mouth. You boon has come true. Salutations to you. I will go where Vaidehi is' . Seeing the Vanara like Moon released from the mouth of Rahu, Surasa assuming her own form said the following.

శ్లో|| అర్థసిధ్యై హరిశ్రేష్ఠ గచ్ఛసౌమ్య యథాసుఖమ్|
సమానయస్వ వైదేహీం రాఘవేణ మహాత్మనా ||162||
తతృతీయం హనుమతో దృష్ట్వా కర్మ సుదుష్కరమ్|
సాధు సాధ్వితి భూతాని ప్రశశంసుః తదా హరిమ్ ||163||

స|| హరిశ్రేష్ఠ సౌమ్య యథాసుఖం అర్థ్యసిద్ధ్యై గచ్ఛ |వైదేహీం రాఘవేణ సమానయ||తత్ హనుమతః ( హనుమతస్య) తృతీయం సుదుష్కరమ్ కర్మ దృష్ట్వా తదా సాధు సాధు ఇతి ( సర్వాణి) భూతాని హనుమతః ప్రశశంసుః||

"Oh The best of Vanaras ! Proceed to accomplish your task. Unite Vaidehi with Raghava". Seeing that accomplishment of a third task which is difficult to accomplish all creatures praised Hanuman and said 'very good, very good'

శ్లో|| స సాగర మనాధృష్య మభ్యేత్య వరుణాలయమ్|
జగామాకాశమావిశ్య వేగేన గరుడోపమః||164||
సేవితే వారిదారాభిః పతగైశ్చ నిషేవితే |
చరితే కైశికాచార్యైః ఐరావతనిషేవితే||165||

స|| వేగేన గరుడోపమః సః అనాధృష్యమ్ వరుణాలయం సాగరం అభ్యేత్య ఆకాశం ఆవిశ్య జగామ||వారిదారాభిః సేవితే పతగైశ్చ నిషేవితే కైశికాచార్యైః చరితే ఐరావత నిషేవితే (వాయుమార్గే హనుమాన్ జగామ)||

Hanuman flying like Garuda speedily piercing through the invincible ocean , the abode of Varuna , went coursing through the sky. (Hanuman followed the path) frequented by the clouds that release torrents, inhabited by the birds, traversed by the masters of music and dance, attended by Airavata.

శ్లో|| సింహకుఞ్జర శార్దూల పతగోరగవాహనైః|
విమానైః సంపతద్భిశ్చ విమలైః సమలంకృతే||166||
వజ్రాశనిసమహాఘాతైః పావకైరుపశోభితే |
కృతపుణ్యై ర్మహాభాగైః స్వర్గజిద్భిరలంకృతే||167||

స|| సింహకుంజర శార్దూల పతగ ఉరగ వాహనైః సంపత్భిః విమలైః సమలంకృతే విమానైః (చరితే మార్గే హనుమాన్ జగామ)||వజ్రాశనిసమాఘాతైః పావకైః కృతపుణ్యైః స్వర్గజిద్భిః మహాభాగైః ఉపశోభితే (చరితే మార్గే హనుమాన్ జగామ)|| ||

Frequented by the well decorated aerial vehicles drawn by lions, elephants, tigers, birds serpents, Frequented by the gods of fire who strike fiercely like a thunderbolt, those who have done meritorious deeds, those accomplished people who have conquered heaven, looking splendid,

శ్లో|| వహతా హవ్య మత్యర్థం సేవితే చిత్రభానునా |
గ్రహనక్షత్ర చన్ద్రార్క తారాగణ విభూషితే||168||
మహర్షి గణ గన్ధర్వ నాగయక్ష సమాకులే
వివిక్తే విమలే విశ్వే విశ్వావసు నిషేవితే ||169||

స|| అత్యర్థం అలంకృతే హవ్యం వహతా చిత్రభానునా సేవితే గ్రహనక్షత్ర చన్ద్రార్కతారాగణవిభూషితే ( ఆకాశ మార్గే హనుమాన్ జగామ)||మహర్షి గణ గన్ధర్వ నాగ యక్ష సమాకులే వివిక్తే విమలే విశ్వే విశ్వావసు నిషేవితే (మార్గే హనుమాన్ జగామ)

The path was frequented by the god of Fire carrying the Havis decorated splendidly , adorned with planets , stars, Moon and other constellations. Filled with groups of great Rishis, Gandharvas, Nagas, Yakshas , with isolated clear region inhabited by Viswavasu.

శ్లో|| దేవరాజ గజాక్రాన్తే చన్ద్రసూర్య పథే శివే|
వితానే జీవలోకస్య వితతే బ్రహ్మనిర్మితే ||170||
బహుశస్సేవితే వీరై ర్విద్యాధరగణైర్వరైః|
జగామ వాయు మార్గేతు గరుత్మానివ మారుతః||171||

స|| దేవరాజ గజాక్రాన్తే చంద్రసూర్యపథే శివే జీవలోకస్య బ్రహ్మ నిర్మితే వితతే వితానే (మార్గే హనుమాన్ జగామ) || వరైః వీరైః విద్యాధరగణైః బహుశః సేవితే వాయుమార్గే మారుతిః గరుత్మానివ జగామ||

It is the sporting ground of the elephant of king of Devas, the path of Sun and Moon, auspicious place of living beings created by Brahma, the extensive canopy covering the earth. Like Garuda Hanuman traversed that path traversed by the groups of Vidyadharas who are best of heroes.

శ్లో|| ప్రదృశ్యమాన సర్వత్ర హనుమాన్ మారుతాత్మజః|
భేజేఽ మ్బరమ్ నిరాలమ్బం లమ్బపక్ష ఇవాద్రిరాట్||172||
ప్లవమానం తు తం దృష్ట్వా సింహికా నామ రాక్షసీ|
మనసా చిన్తయామాస ప్రవృద్ధా కామరూపిణీ ||173||

స|| హనుమాన్ మారుతాత్మజః సర్వత్ర ప్రదృశ్యమానః నిరాలంబం లంబపక్షః అద్రిరాట్ ఇవ భేజే|| ప్లవమానం తం దృష్ట్వా సింహికా నామా రాక్షసీ ప్రవృద్ధా కామరూపిణీ చిన్తయామాస||

Hanuman , the son of wind god, being seen everywhere in the sky, was looking like a mountain with wings flying unsupported in the sky. Seeing that Hanuman flying like that, a Rakshasi by name Simhika who can assume any form expanded in her size started thinking.

శ్లో|| అద్య దీర్ఘస్య కాలస్య భవిష్యామ్యహమాశితా |
ఇదం హి మే మహత్ సత్వం చిరస్య వశమాగతమ్||174||
ఇతి సఞ్చిత్య మనసా ఛాయమస్య సమాక్షిపత్ |
ఛాయాయాం గృహ్యమాణాయాం చిన్తయామాస వానరః||175||

స|| చిరస్య ఇదం మహత్ సత్త్వమ్ మే వశమ్ ఆగతమ్ | దీర్ఘస్య కాలస్య అద్య అహమ్ ఆశితా భవిష్యామి||(సింహికా) ఇతి మనసా సంచిత్య అస్య (కపిస్య) ఛాయామ్ సమాక్షిపత్ | ఛాయాయామ్ గృహ్యమాణాయామ్ వానరః చింతయామాస||

' After a long time this great being has come into my fold. Today I will be satiated' . (Simhika) having thought like this , pulled his shadow. Being held by the shadow the Vanara started thinking.

శ్లో|| సమాక్షిప్తోఽస్మి సహసా పంగూకృత పరాక్రమః|
ప్రతిలోమేన వాతేన మహానౌరివ సాగరే||176||
తిర్యగూర్ధ్వమథశ్చైవ వీక్షమాణస్తతః కపిః|
దదర్శ స మహత్ సత్త్వం ఉత్థితం లవణామ్భసి||177||

స||సాగరే మహానౌరివ ప్రతిలోమేన వాతేన సహసా పంగూకృత మానః సమాక్షిప్తః అస్మి||తతః (హనుమాన్) తిర్యక్ ఊర్ధ్వమ్ అథశ్చైవ వీక్షమాణః లవణామ్భసి ఉత్థితమ్ మహత్ సత్త్వం దదర్శ||

'Like the ship in the sea caught by the opposing wind, I have been caught and become powerless'. Then Hanuman looking up down, across saw the great creature risen up in the waters of the sea.

శ్లో|| తదృష్ట్వా చిన్తయామాస మారుతిర్వికృతాననః|
కపిరాజేన కథితం సత్త్వమద్భుత దర్శనమ్||178||
ఛాయాగ్రాహీ మహావీర్యం తదిదం నాత్ర సంశయః|
స తాం బుద్వార్థతత్వేన సింహికాం మతిమాన్కపిః||179||
వ్యవర్థత మహాకాయః పావృషీవ వలాహకః|

స||మారుతిః తత్ వికృతాననమ్ దృష్ట్వా చింతయామాస | కపిరాజేన కథితమ్ అద్భుతదర్శనం మహావీర్యం ఛాయాగ్రాహీ మహావీర్యం తత్ సత్త్వం ఇదం అత్ర న సంశయః న ||మతిమాన్ స కపిః తామ్ అర్థతత్త్వేన సింహికామ్ బుద్ధ్వా మహాకాయః ప్రావృషి వలాహకః ఇవ వ్యవర్థత ||

Maruti seeing that ugly faced one started thinking. This is no doubt the amazing to look at , powerful creature capable of capturing the shadow, as told by the King of Vanaras. The wise Hanuman recognizing the true nature of Simhika, grew like a cloud in a rainy season.

శ్లో|| తస్య సా కాయముద్వీక్ష్య వర్ధమానం మహాకపేః||180||
వక్త్రం ప్రసారమాయాస పాతాళాంతర సన్నిభమ్|
ఘనరాజీవ గర్జంతీ వానరం సమభిద్రవత్||181||
స దదర్శ తతస్తస్యా వివృతం సుమహాన్ముఖమ్|
కాయమాత్రం చ మేధావీ మర్మాణి చ మహాకపిః||182||

స|| (సా సింహికా) పాతాళాంతర సన్నిభం వక్త్రం ప్రసారయామాస | ఘనరాజీవ గర్జన్తీ వానరం సమభిద్రవత్ ||తతః మేధావీ మహాకపిః తస్యాః వివృతమ్ కాయమాత్రం సుమహత్ ముఖమ్ మర్మాణి చ సః దదర్శ||

That Simhika extended her mouth having the depth of underworld. Roaring like heavy clouds, she ran towards the Vanara. Then the great intelligent Vanara saw the enormous open mouth and body alone and vital parts too.

శ్లో|| స తస్యా వివృతే వక్త్రే వజ్రసంహననః కపిః|
సంక్షిప్త్య ముహురాత్మానం నిష్పపాత మహాబలః||183||
అస్యే తస్యా నిమజ్జంతం దదృశు సిద్ధచారణాః|
గ్రస్యమానం యథా చన్ద్రం పూర్ణం పర్వణి రాహుణా||184||

స|| మహాబలః వజ్రసంహననః సః కపిః ఆత్మానమ్ ముహుః సంక్షిప్త్య తస్యాః వివృతే వక్త్రే నిష్పపాత||సిద్ధ చారణాః తస్యాః ఆస్యే నిమజ్జంతం పర్వణి రాహునా గ్రస్యమానం పూర్ణం చంద్ర యథా దదృశు||

The mighty Vanara with thunderbolt like physiques contracted himself and entered her open mouth. The Siddhas and Charanas saw him drowning in her mouth like the full moon on the on the full moon day being grabbed by Rahu.

శ్లో|| తతస్తస్యా నఖైస్తీక్ష్ణైర్మర్మాణ్యుత్కృత్య వానరః|
ఉత్పపాథ వేగేన మనః సంపాతవిక్రమః||185||
తాం తు దృష్ట్యా చ ధృత్యాచ దాక్షిణ్యేన నిపాత్య చ|
స కపిప్రవరో వేగాద్వవృధే పునరాత్మవాన్ |186||

స||తతః వానరః తీక్ష్ణైః నఖైః తస్యాః మర్మాణి ఉత్కృత్య మనః సంపాతవిక్రమః వేగేన ఉత్పపాత|| సః కపి ప్రవరః తామ్ దృష్ట్వా చ ధృత్యా చ దాక్షిణ్యేన నిపాత్య పునః వేగాత్ ఆత్మవాన్ వవృధే||

Then the Vanara tearing her vital parts with his sharp nails with the speed of mind in action quickly rushed out. The self-controlled great Vanara, with firmness of mind and ingenuity, seeing her threw her down again and rapidly grew in size.

శ్లో|| హృతహృత్సా హనుమాత పపాత విధురాఽమ్భసి|
తాం హతాం వానరేణాశు పతితాం వీక్ష్య సింహికామ్||187||
భూతాన్యాకాశచారీణి తమూచుః ప్లవగోత్తమమ్|
భీమమద్యకృతం కర్మ మహత్ సత్వం త్వయా హతమ్||188||
సాధయార్థమభిప్రేతం అరిష్టం ప్లవతాం వర|

స|| సా హనుమతా హ్రుహ్రుత్ విధురా వానరేణ ఆసు హతాం అమ్బసి పపాత|పతితామ్ తాం వీక్ష్య ఆకాశచారీణి భూతాని ప్లవగోత్తమమ్ ఊచుః||ప్లవతాం వరఃఅద్య త్వయా మహత్ సత్త్వం హతమ్| భీమమ్ కర్మ కృతమ్| (తవ) అభిప్రేతమ్ అర్థమ్ అరిష్టమ్ సాధయ |

With the heart torn , the miserable one instantly killed by Hanuman dropped down in the sea. Seeing her who has fallen down the beings who travel the sky addressed the best of Vanaras. ' Oh best of flyers ! Today you have killed a great being. Fierce task was done. Fulfil your mission unobstructed'.

శ్లో|| యస్యత్వేతాని చత్వారి వానరేన్ద్ర యథా తవ||189||
ధృతిర్దృష్టిర్మతి దాక్ష్యం స్వకర్మసు సీదతి|
సతైః సంభావితః పూజ్యః ప్రతిపన్న ప్రయోజనః||190||
జగామాకాశమావిశ్య పన్నగాశనవత్కపిః|

స|| వానరేంద్ర యస్య ధృతిః దృష్టిః మతిః దాక్ష్యం ఏతాని చత్వారి తవ యథా సః కర్మసు న సీదతి||పూజ్యః సః కపిః తైః సమ్భావితః ప్రతిపన్నప్రయోజనః ఆకాశం ఆవిశ్య పన్నగాశనవత్ జగామ||

'Oh Best of Vanaras ! The one who has fortitude, vision, intelligence and dexterity like you will achieve his mission and will not be lost '. The venerable one that Vanara thus honored having ascended the skies flew like Garuda to achieve his objective.

శ్లో|| ప్రాప్తభూయిష్ట పారస్తు పర్వతః ప్రతిలోకయన్ ||191||
యోజనానాం శతస్యాన్తే వనరాజిం దదర్శ సః|
దదర్శ చ పతన్నేవ వివిధ ద్రుమభూషితమ్||192||
ద్వీపం శాఖామృగశ్రేష్ఠో మలయోపవనాని చ|

స|| ( హనుమాన్) శతస్య యోజనానామ్ అన్తే ప్రాపభూయిష్ఠ పారః సర్వతః ప్రతిలోకయన్ వనరాజిమ్ దదర్శ||శాఖామృగ శ్రేష్ఠః పతన్నేవ వివిధద్రుమభూషితం ద్వీపం మలయోపవనాని చ దదర్శ||

Having reached the other shore as he looked around, the Vanara saw rows of trees at the end of hundred Yojanas. Hanuman the best among creatures that jump on trees , even while flying saw the island adorned with many trees and garden bordering the Malaya mountain.

శ్లో|| సాగరం సాగరానూపం సాగరా నూపజాన్ద్రుమాన్ ||193||
సాగరస్య చ పత్నీనాం ముఖాన్యపి విలోకయన్|
స మహామేఘసఙ్కాశం సమీక్ష్యాత్మాన మాత్మవాన్||194||
నిరుంధత మివాకాశం చకార మతిమాన్మతిమ్|

స|| సాగరం సాగరానూపం సాగరానూపజాన్ ద్రుమాన్ సాగరస్య పత్నీనాం (నదీనాం) ముఖాన్యపి విలోకయన్ సః మహామేఘసంకాశం ఆకాశం నిరుంధత మివ ఆత్మవాన్ సమీక్ష్య (హనుమాన్) మతిం చకార||

Looking at the ocean he observed the sea, the land bordering the sea, the trees grown on the land bordering the sea, and the mouth of the branches of the sea , looking at his own body of the size of a cloud as though obstructing the sky thought as follows.

శ్లో|| కాయవృద్ధిం ప్రవేగం చ మమదృష్ట్వైవ రాక్షసాః||195||
మయి కౌతూహలం కుర్యురితి మేనే మహాకపిః|
తతః శరీరం సంక్షిప్య తన్మహీధరసన్నిభమ్||196||
పునః ప్రకృతి మాపేదే వీతమోహా ఇవాత్మవాన్|

స|| మమ కాయవృద్ధిం ప్రవేగం చ దృష్ట్వైవ రాక్షసాః మయి కౌతూహలమ్ కుర్యుః ఇతి మహాకపిః మేనే||తతః తత్ మహీధర సన్నిభమ్ తత్ శరీరం సంక్షిప్య వీతమోహః ఆత్మవానివ పునః ప్రకృతిం ఆపేదే||

The great Vanara thought that seeing my increased size of body and the speed the Rakshasas will be inquisitive about me. Then having contracted his body which is like a mountain, getting rid of his attachment, once again resumed his normal form.

శ్లో|| తద్రూప మతి సంక్షిప్య హనుమాన్ ప్రకృతౌ స్థితః||
త్రీన్క్రమానివ విక్రమ్య బలివీర్యహరో హరిః||197||

స|| హనుమాన్ తత్ రూపం అతిసంక్షిప్య బలివీర్యహరః హరిః త్రీన్ క్రమాన్ విక్రమ్య ఇవ ప్రకృతౌ స్థితః ||

Then Hanuman contracting himself to be of a very small size , like Vishnu the vanquisher of Bali with three steps, stood in his normal form.

శ్లో|| స చారునానావిధరూపధారీ
పరం సమాసాద్య సముద్ర తీరమ్|
పరైరశక్యః ప్రతిపన్నరూపః
సమీక్షితాత్మా సమవేక్షితార్థః||198||

స|| చారునానావిధరూపధారీ పరైః అశక్యః సః పరం సముద్రతీరమ్ సమాసాద్య సమీక్షితాత్మా ప్రతిపన్నరూపః సమవేక్షితార్థః||

The one who can take different forms, having reached the other shore of the ocean which is impossible for others, looking at his own self assumed a form suitable for the purpose.

శ్లో|| తతస్సలమ్బస్య గిరేః సమృద్ధే
విచిత్ర కూటే నిపపాత కూటే|
సకేత కోద్దాలకనాళికేరే
మహాద్రికూట ప్రతిమో మహాత్మా||199||

స|| తతః మహాత్రికూటప్రతిమః సః మహాత్మా లమ్బస్య గిరేః విచిత్రకూటే సమృద్ధే సకేతకోద్దాలకనాలికేరే ప్రతిమౌ నిపపాత కూటే||

Then the great soul , who resembled a great mountain descended on the top of Lamba mountain which is full of fruits and blossoms of Ketaka, Uddalaka, Narikela tress with many wonderful peaks.

శ్లో|| తతస్తు సంప్రాప్య సముద్ర తీరం
సమీక్ష్య లఙ్కాం గిరివర్యమూర్ధ్ని|
కపిస్తు తస్మిన్ నిపపాత పర్వతే
విధూయ రూపం వ్యధయన్ మృగద్విజాన్||200||

స||తతః సముద్రతీరం సంప్రాప్య కపిః తు తస్మిన్ పర్వతే నిపపాత మృగద్విజాన్ వ్యధయన్ రూపం విధూయ గిరివర్యమూర్ధ్ని (సః) లంకాం సమీక్ష్య ||

Having reached the seashore, then observing the Lanka located on top of the mountain , Hanuman shook his body which scared the beasts and birds on the mountain he landed.

శ్లో|| స సాగరం దానవపన్నగాయుతమ్
బలేన విక్రమ్య మహోర్మిమాలినమ్|
నిపత్య తీరే చ మహోదధే స్తదా
దదర్శ లఙ్కాం అమరావతీమ్ ఇవ|| 201||

Having crossed with his prowess the ocean filled with demons and serpents, having landed on the shore Hanuman saw Lanka adorned with garlands of waves which is like the city of Amaravati

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే వాల్మీకీయే
చతుర్వింశత్ సహస్రికాయాం సంహితాయామ్
శ్రీమత్సున్దరకాణ్డే ప్రథమస్సర్గః||

Thus ends the first Sarga of Sundarakanda in Ramayana the first poem ever composed by the first poet Valmiki.
||om tat sat||